TOP

?  Một Thoáng Nhìn vào Điều Bí Mật Giêsu

Lời Giới Thiệu trong Tác Phẩm “Chúa Giêsu Nazarét” xuất bản vào Mùa Xuân 2007 của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI

(…) Nơi Chúa Giêsu lời hứa ban một vị tiên tri mới đã được nên trọn. Nơi Người hiện thực những gì chỉ mới bất toàn nơi Mosen: Người sống trước nhan Thiên Chúa, không phải chỉ là bạn hữu mà là Người Con, sâu xa hiệp nhất với Cha. Chỉ khởi đi từ chỗ này chúng ta mới có thể thực sự hiểu được hình ảnh về Chúa Giêsu được chúng ta thấy trong Tân Ước. Tất cả những gì được trình thuật lại, lời nói, sự kiện, khổ đau và vinh quang của Chúa Giêsu đều được bắt nguồn từ nơi đây. Nếu cái tâm điểm đích thực này bị gạt ra ngoài thì người ta không thể nắm bắt được những gì là đặc thù chuyên biệt về hình ảnh của Chúa Giêsu, một hình ảnh trái lại trở thành những gì là mâu thuẫn, mà kết cuộc là những gì không thể nào hiểu nổi. Chỉ có từ đấy vấn nạn mới được giải đáp, những vấn nạn mà ai đọc Tân Ước cũng đều thắc mắc, đó là giáo huấn của Chúa Giêsu từ đâu mà có? Làm sao có thể giải thích được việc xuất hiện của Người? Phản ứng từ thành phần thính giả của Người là những gì đã tỏ tường: Giáo huấn của Người không xuất phát từ một học đường nào đó. Nó hoàn toàn khác với những gì có thể học hiểu ở trường học. Nó không được dẫn giải theo phương pháp thông dịch, nó là những gì khác hẳn, nó là một thứ dẫn giải ‘có thẩm quyền’. Chúng ta sẽ trở về với việc kiểm chứng này của thành phần thính giả ấy khi chúng ta suy nghĩ về những lời nói của Chúa Giêsu và chúng ta sẽ cần phải khảo sát ý nghĩa của việc kiểm chứng này một cách kỹ lưỡng hơn. Giáo huấn của Chúa Giêsu không xuất phát từ việc con người học hiểu, cho dù cái học hiểu đó có là gì đi chăng nữa. Nó xuất phát từ mối trực hệ với Cha, từ cuộc đối thoại ‘diện đối diện’, từ việc nhìn thấy những gì ‘ở trong lòng của Cha’. Nó là lời Người Con. Không có cái nền tảng nội tại này nó sẽ là một thứ liều lĩnh. Người đã được nhận định thực sự theo chiều hướng ấy, bởi thành phần trí thức trong thời của Người, vì họ thực ra không muốn chấp nhận ý nghĩa nội tại của nó, ý nghĩa về việc trực diện nhìn thấy và biết được.

Cái nền tảng để biết Chúa Giêsu đó là những chi tiết hay xẩy ra về sự kiện Người ẩn mình ‘trên  núi’ và thâu đêm nguyện cầu ‘một mình’ cùng Cha. Những cứ điểm ngắn ngủi này đánh tan một cái gì đó che khuất mầu nhiệm này, giúp chúng ta có một thoáng nhìn thấy cuộc sống làm con của Chúa Giêsu, thấy được mạch nguồn xuất phát ra các tác động của Người, giáo huấn của Người và nỗi khổ đau của Người. Việc ‘nguyện cầu’ này của Chúa Giêsu là việc Con nói với Cha, bao gồm cả lương tâm và ý muốn con người, linh hồn con người của Chúa Giêsu, nhờ đó lời ‘cầu nguyện’ của nhân loại mới được tham dự vào mối hiệp thông giữa Con và Cha. Lời khẳng định nổi tiếng của Harnack cho rằng việc loan báo của Chúa Giêsu là một việc loan báo xuất phát từ Cha, và việc loan báo này Con không dự phần – do đó Kitô học không phải là việc loan báo về Chúa Giêsu – là một luận đề phủ nhận chính mình. Chúa Giêsu có thể nói về Cha, như Người thực sự làm, chỉ vì Người là Con và sống mối hiệp thông con thảo với Cha. Chiều kích Kitô học này, tức mầu nhiệm về Con là Đấng mạc khải Cha, ‘Kitô học’, đều xẩy ra nơi tất cả mọi diễn từ cũng như tất cả mọi hành động của Chúa Giêsu. Đến đây hiển lên tỏ tường một điểm quan trọng khác. Chúng ta đã nói rằng trong mối hiệp thông con cái của Chúa Giêsu với Cha thì linh hồn của Người tham dự vào tác động nguyện cầu. Bất cứ ai thầy Chúa Giêsu là thấy Cha (Jn 14:9). Bởi vậy mà thành phần môn đệ theo Chúa Giêsu cũng được cùng tham dự với Người vào mối hiệp thông này với Thiên Chúa. Và đó là những gì thực sự cứu độ: ở chỗ vượt ra khỏi những hạn hữu của con người. Cái vượt khỏi này là những gì mong đợi và khả thể bẩm sinh nơi con người từ khi tạo thành được dựng nên tương tự như Thiên Chúa.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch từ Zenit ngày 27/11/2006

? “Giêsu của các cuốn Phúc Âm là một nhân vật lịch sử khả kính và đáng phục”

Lời Dẫn Nhập của Hồng Y Joseph Ratzinger cho Tác Phẩm “Chúa Giêsu Nazarét” sẽ được xuất bản

Tôi đã hình thành cuốn sách về Chúa Giêsu, phần thứ nhất mà tôi giờ đây phổ biến, sau một cuộc hành trình nội tâm kéo dài. Trong đoạn đời trẻ trung của mình – cỡ tuổi 30 và 40 – đã có cả hằng loạt những cuốn sách ly kỳ về Chúa Giêsu được tung ra. Tôi c òn nhớ được tên tuổi của một số tác giả như Karl Adam, Romano Guardini, Franz Michel Willam, Giovanni Papini, Jean Daniel-Rops. Trong tất cả những cuốn sách ấy, hình ảnh về Chúa Giêsu đều được phác họa theo các sách Phúc Âm: Người đã sống ra sao trên trần gian này, và mặc dù Người thật sự là con người làm sao có thể dẫn con người đến cùng Thiên Chúa là Đấng Người là một với tư cách làm Con. Như thế, nhờ con người Giêsu, Thiên Chúa đã trở nên hữu hình và hình ảnh về con người công chính này có thể được thấy nơi Thiên Chúa.

Bắt đầu vào tuổi ngũ niên, tình hình trở nên thay đổi. Càng ngày càng có một khoảng cách giữa một ‘Giêsu theo lịch sử’ và một ‘Đức Kitô của niềm tin’: cả hai tách rời nhau một cách mau chóng. Tuy nhiên, niềm tin nơi Chúa Giêsu Kitô, nơi Chúa Giêsu Con Thiên Chúa hằng sống sẽ ra sao nếu con người Giêsu khác hẳn với đường lối Người đã được các vị thánh ký trình bày và đường lối Người được Giáo Hội căn cứ vào các Phúc Âm để rao giảng? Tình trạng tiến triển nơi việc nghiên cứu kiểm chứng về lịch sử lại càng dẫn tới những biệt phân tinh xảo giữa các phạm vi khác nhau của truyền thống. Theo sau cuộc nghiên cứu này, thì hình ảnh về Chúa Giêsu được đức tin dựa vào đã trở thành bất ổn hơn bao giờ hết, một hình ảnh càng ngày càng có những đường nét lờ mờ hơn.

Đồng thời, những thứ tái phác tả về nhân vật Giêsu này, Đấng cần phải được tìm kiếm theo các truyền thống của những vị thánh ký và các nguồn mạch của những truyền thống ấy, đã trở nên mâu thuẫn với nhau hơn  bao giờ hết: từ một tên địch thù cách mạng đối với dân Rôma, vị chống lại quyền bính thống trị này và tất nhiên đã bị thua bại, đến một nhà luân lý nhân hậu cho phép được làm hết mọi sự và không ngờ đã đi đến chỗ tự diệt.

Ai đọc thấy một ít những thứ tái phác tả này đều có thể thấy ngay được rằng chúng là những phóng ảnh của những vị tác giả ấy cùng với những mộng tưởng của họ, hơn là cái nét chính yếu của một hình ảnh đã trở nên méo mó lệch lạc. Trong khi đó, mối ngờ vực càng ngày càng gia tăng đối với những hình ảnh về nhân vật Giêsu ấy, để rồi chính hình ảnh về Chúa Giêsu đã bị trừ khử đi khỏi chúng ta hơn  bao giờ hết. 

Tất cả những nỗ lực ấy đã lưu lại sau đó, như là một mẫu số chung, cái ấn tượng cho rằng chúng ta biết rất ít về Chúa Giêsu, và cái ấn tượng là chỉ có đức tin vào thần tính của Người sau đó mới là những gì tạo nên hình ảnh của Người mà thôi. Trong khi ấy thì hình ảnh này đã thấm nhập sâu xa vào tâm thức chung của Kitô Giáo rồi. Một tình trạng như vậy là những gì thê thảm đối với đức tin, vì nó làm cho cứ điểm đích thực của mình trở thành bấp bênh, ở chỗ, mối thân hữu mật thiết với Chúa Giêsu, Đấng chi phối tất cả mọi sự, bị đặt lại vấn đề và có cơ nguy trở thành vô bổ […]

Tôi cảm thấy cần phải cống hiến cho độc giả những chỉ dấu ấy về một tính chất phương pháp luận, nhờ đó, họ có thể thấy được đường lối dẫn giải của tôi đối với hình ảnh về Chúa Giêsu theo Tân Ước. Đối với vấn đề dẫn giải của tôi về Chúa Giêsu thì trước hết việc ấy có nghĩa là tôi tin tưởng vào các Phúc Âm. Dĩ nhiên là tôi cũng sử dụng đến tất cả những gì được Công Đồng và việc chú giải tân tiến nói về các loại văn chương Tân Ước này, nói về ý hướng của những điều được các loại văn chương Tân Ước ấy xác quyết, về bối cảnh chung của các cuốn Phúc Âm cùng những ngôn từ của các phúc âm trong bối cảnh sống động ấy. Bằng tất cả những điều này trong tầm mức khả dĩ đối với mình, tôi muốn trình bày Chúa Giêsu của các cuốn Phúc Âm là một Chúa Giêsu thật sự, là một ‘Chúa Giêsu lịch sử’ đúng nghĩa của lời phát biểu.

Tôi tin tưởng và tôi hy vọng rằng độc giả cũng sẽ nhận thấy rằng hình ảnh này là những gì hợp lý hơn, và theo quan điểm lịch sử, cũng là những gì khả thức hơn là những thứ tái phác họa chúng ta đã gặp thấy trong những thập niên vừa qua.

Thật vậy, tôi tin rằng Giêsu ấy –  một Giêsu của các cuốn Phúc Âm – là một nhân vật lịch sử khả kính và đáng phục. Cây Thập Giá và hiệu năng của cây thập giá này chỉ có thể hiểu được nếu xẩy ra một cái gì đó phi thường, nếu hình ảnh và ngôn từ của Giêsu hoàn toàn vượt trên tất cả mọi niềm hy vọng và trông mong của thời đại ấy.

Khoảng 20 năm sau cái chết của Giêsu, chúng ta thấy được trọn vẹn một khoa Kitô học về Chúa Kitô trong bản đại thánh ca ở Bức Thư gửi cho giáo đoàn Phliphê (2:6-8), một khoa Kitô học cho rằng Giêsu ngang hành với Thiên Chúa những tự tước bỏ bản thân mình, trở nên con người, hạ mình cho đến  chết trên thập tự giá và Người được tôn vinh nơi tạo vật, một việc tôn thờ theo tiên tri Isaia (45:23) đã được Thiên Chúa công bố chỉ hợp với Ngài mà thôi.

B ằng một nhận định đứng đắn, việc nghiên cứu nghiên chỉnh đặt vấn đề là những gì đã xẩy ra trong 20 năm sau khi Chúa Giêsu bị Đóng Đanh? Khoa Kitô học này đã được hình thành ra sao?

Hành động hình thành các cộng đồng ẩn danh để thực hiện nỗ lực tìm kiếm những người tiêu biểu thực ra cũng chẳng giải thích được gì. Làm sao lại có thể xẩy ra được cho những nhóm người vô danh trở nên rất ư sáng tạo, rất ư thu hút cho đến độ thúc đẩy họ phải là như thế chứ? Nếu không phải những gì hợp tình hợp lý hơn, kể theo cả quan điểm lịch sử nữa, đó là tính cách cao cả được chất chứa nơi nguồn gốc và hình ảnh về Chúa Giêsu phá vỡ tất cả những gì là thứ hạng vốn có, nên chỉ có thể hiểu được từ mầu nhiệm về Thiên Chúa mà thôi?

Dĩ nhiên, việc tin tưởng rằng mặc dù là con người Người cũng ‘đã là’ Thiên Chúa, và việc trình bày điều ấy khi che phủ nó nơi các dụ ngôn cũng như bằng một đường lối tỏ tường hơn, là những gì vượt ra ngoài các khả năng của phương pháp lịch sử. Trái lại, nếu từ niềm xác tín này của đức tin, các bản văn được đọc bằng phương pháp lịch sử và với tính cách cởi mở hơn, thì những văn bản này hướng tới chỗ cho thấy một đường lối và một hình ảnh xứng đáng với đức tin. Vậy một khi cuộc đối chọi ở các cấp độ khác nhau nơi những bản văn Tân Ước chung quanh hình ảnh về Chúa Giêsu được giải quyết sáng tỏ, bất kể tất cả những gì là khác biệt, thì người ta mới tiến tới chỗ thực sự đồng ý với những bản viết này.

Dĩ nhiên, theo nhãn quan này đối với hình ảnh về Chúa Giêsu, tôi vượt ra ngoài những gì, chẳng hạn, như đã được Schnackenburg nói làm tiêu biểu cho một phần lớn vấn đề chú giải đương thời. Ngược lại, tôi hy vọng rằng độc giả sẽ hiểu rằng cuốn sách này không phải viết lên để chống lại việc chú giải tân tiến mà là hết sức cảm nhận về tất cả những gì nó tiếp túc cống hiến cho chúng ta.

Nó đã làm cho chúng ta thấy được một số lượng lớn những nguồn liệu và những quan niệm mà hình ảnh về Chúa Giêsu có thể có được một cách sôi động và sâu sắc chưa từng thấy trong ít thập niên trước đây. Tôi đã nỗ lực vượt ra ngoài việc dẫn giải thuần tính cách lịch sử kiểm chứng khi áp dụng những tiêu chuẩn dẫn giải mới là những gì giúp chúng ta có được một việc giải thích thích đáng về thần học của Thánh Kinh và tất nhiên là cần phải có đức tin, làm như thế không có nghĩa là tôi dù sao cũng muốn loại trừ đi tính cách nghiêm cẩn của lịch sử. Tôi không nghĩ cần phải minh nhiên nói rằng cuốn sách này hoàn toàn không phải là một việc làm theo huấn quyền, mà là việc bày tỏ theo cá nhân  của tôi trong việc tìm kiếm ‘dung nhan Chúa’ (Ps 27:8). Bởi thế, ai cũng có quyền đối địch với tôi. Tôi chỉ xin thành phần độc giả nam nữ hãy có một ngưỡng vọng cảm thông, bằng không sẽ không thể nào thông cảm được.

Như tôi đã đề cập tới ngày từ đầu Lời Dẫn Nhập này, cuộc hành trình nội tâm thực hiện cuốn sách này đã kéo dài đã lâu. Tôi đã có thể bắt đầu viết trong cuộc nghỉ hè của tôi vào năm 2003. Trong Tháng 8 năm 2004, từ Chương 1 tới 4 đã được hoàn thành. Sauk hi được tuyển bầu vào Tòa Thánh Rôma, tôi đả lợi dụng tất cả mọi giây phút rỗi rãi của mình để tiếp tục viết. Vì tôi không biết mình còn sống bao lâu nữa và còn khỏe đến bao giờ nên tôi đã quyết định phát hành vào lúc này đây phần đầu của cuốn sách gồm 10 chương đầu tiên, từ Phép Rửas ở sống Dược Đăng đến biến cố tuyên xưng của Thánh Phêrô và Biến Hình.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch từ Zenit ngày 23/11/2006