11 THÁNG 9 NĂM 2001
NỖI KINH HOÀNG CỦA THẾ GIỚI
 


Trần Mỹ Duyệt
 




Thấm thoát mà một năm qua mau. Mới đó mà biến cố kinh hoàng xẩy ra tại Trung Tâm Thương Mại Thế Giới tại New York đă được một năm. Nhưng h́nh như bóng ma kinh dị ấy vẫn quanh quẩn đâu đây, và ảnh hưởng của nó vẫn đang chi phối không riêng cuộc sống người Hoa Kỳ, mà c̣n cho toàn thể nhân loại trên thế giới. Biến cố này không những chỉ ảnh hưởng đến vấn đề chính trị, mà c̣n liên quan đến những vấn đề khác như kinh tế, xă hội, và tâm lư người nữa.

Nh́n thấy hai toà nhà cao ốc sụp đổ với những luồng khói bốc cao và lửa cháy, thảy đều thấy kinh hoàng. Đối với một số người th́ tưởng chừng như tận thế vậy. Nỗi kinh hoàng lại càng tăng thêm cùng lúc khi nh́n thấy một góc của Ngũ Giác Đài bị sụp đổ, và h́nh ảnh của một máy bay rơi xuống miền rừng núi của Pensynvania. Cùng một ngày, hơn 4000 người chết và mất tích. Nhờ vào sự nhanh chóng và tinh vi của truyền thông, mọi người hầu như khắp thế giới đều có dịp chứng kiến tận mắt những kinh hoàng và đổ vỡ ấy.

Thật ra th́ các nhà tâm lư và xă hội đă có những phân tích và tŕnh bày về hậu quả của biến cố này dưới nhiều góc cạnh như tâm lư giáo dục, tâm lư cộng đồng, và tâm lư trị liệu. Nhưng riêng với tôi, tôi muốn nh́n biến cố này dưới khía cạnh tâm lư tâm linh, theo đó, động lực chính xui đẩy những con người làm nên biến cố này là ḷng thù ghét và cuồng tín.

Lửa thù hận cũng như lửa dục t́nh có một sức mạnh kinh khủng. Nó có thể làm thiêu rụi cả một dân tộc, cả một giống ṇi. Đại chiến thứ hai bùng nổ v́ lửa thù hận và niềm tin mù quáng vào chủ nghĩa dân tộc mà Hitler khởi xướng tại Đức và của Nhật Bản chủ trương thời đó. Trước đó, cũng có từng loạt và từng loạt người chết v́ sự mù quáng của niềm tin tôn giáo, mà hậu quả của các cuộc thánh chiến, viễn chinh thời trung cổ vẫn kéo dài tạo nên những hố chia cách cho đến nay vẫn chưa hàn gắn nổi. Người ta có thể hiểu rằng do ḷng căm thù và ghen ghét, do lư tưởng cuồng nhiệt mà một số người đó đă tạo nên sự chết chóc gây kinh hoàng cho cả thế giới trong biến cố 11 tháng 9 năm 2001. Thật vậy, không hiểu sao nước Hoa Kỳ là một quốc gia từng viện trợ nhân đạo nhiều nhất, từng ra tay cưú giúp nhiều dân tộc trên thế giới nhất, nhưng ngược lại, cũng là một quốc gia bị nhiều sự ghen ghét và thù hận nhất hiện nay. Cả một khối người Hồi Giáo quá khích, và cả một số đông theo chủ nghĩa Cộng Sản c̣n rơi rớt hiện nay vẫn ra mặt ḱnh chồng và thù ghét Hoa Kỳ. Cũng có thể v́ họ ghen tương với sự tiến bộ và thành đạt của đất nước này. Nhưng đó là những vấn nạn thuộc lănh vực chính trị, kinh tế, và xă hội. Ở đây, người viết chỉ muốn nhấn mạnh đến khía cạnh tâm lư tạo nên sự thù hận, đó là lửa thù hận cộng thêm cơn gió cuồng tín hay những quan niệm sai lầm về tôn giáo.

Thật ra, những ǵ ta thấy chỉ là những dấu chỉ bên ngoài, v́ qua những hành động ấy, ta nhận ra nét độc hại của thù hận và cuồng tín mà thôi. Nhưng trong cuộc sống thường ngày, chính ta cũng là nạn nhân của sự thù hận và cuồng tín ấy; hoặc ngược lại, chính ta lại gây đau khổ cho những người chung quanh ḿnh cũng v́ sự thù hận và cố chấp, một h́nh thức cuồng tín nơi bản thân ḿnh. Sự kiện này cho thấy, chúng ta cần phải nh́n vào biến cố này như một bài học để làm tăng triển mối tương quan giữa người với người, giữa dân tộc này với dân tộc khác, và ngay cả với chính ḿnh.

Thông thường, ta hay có tâm lư bao che và dễ dăi với ḿnh, nhưng lại khe khắt và hẹp ḥi với người. Tâm lư ấy làm nẩy sinh sự đố kỵ và ḷng thù ghét khi ta thấy ai hơn ḿnh, hoặc may mắn hơn ḿnh. Ngoài ra, ḷng thù ghét mà được thổi phồng do cơn gió cuồng tín hay tính cố chấp th́ nó sẽ trở thành một cơn cuồng phong với sức phá hủy ghê gớm. Điều này cũng giải thích tại sao có những người giận dỗi nhau hằng năm, hàng tháng. Và cũng giải thích tại sao có những sự thù hận đưa tới hành động thanh toán và trả thù. Nhưng câu hỏi ở đây là liệu chúng ta và thế giới cần phải rút tỉa ǵ qua bài học 11 tháng 9 năm 2001?

Có nhiều bài học lắm, nhưng bài học truớc tiên và duy nhất mà tôi cho là rất quan trọng là ta phải làm sao tạo được ḥa khí với chính ḿnh, với những người chung quanh ḿnh. Bằng cách nào? Bằng sự thông cảm, bằng thái độ ḥa hoăn, bằng những tâm t́nh và phán đoán khách quan. Nhiều khi ḿnh thiếu thông cảm mà lại nghĩ người khác khó khăn hoặc không ưa thích ḿnh. Nhiều khi ḿnh nóng nẩy và đ̣i hỏi trong khi cho rằng người khác đang nóng giận với ḿnh. Nhất là nhiều khi ḿnh cứ nghĩ rằng ḿnh hơn tất cả và phải làm thủ lănh tất cả, để rồi hành xử như một kẻ cả. Hoặc ngược lại, ḿnh quá tự ty mặc cảm để rồi cho người khác là những người thiếu trọng kính hay không thân thiện với ḿnh.

Thế giới rồi cũng quên dần biến cố 11 tháng 9 năm 2001. Nhân loại rồi cũng trở lại những sinh hoạt b́nh thường, mặc dầu gần đây sự thanh toán và truy lùng mạng lưới khủng bố đang lên cao. Hoặc như truyền thông đang loan tải có những dấu hiệu cho thấy Hoa Kỳ sẽ thực hiện cuộc chiến chống Iraq v́ những đe dọa khủng bố của nước này, và v́ nước này đă chế tạo những vũ khí có khả năng giết người từng loạt. Nhưng rồi sao? Nếu cứ thế, thù hận sẽ tiếp nối thù hận, và nhân loại sẽ đi từ những hoang tàn đổ nát này đến những hoang tàn đổ nát khác mà không bao giờ hàn gắn. Bởi v́ lửa thù hận đang thiêu đốt tâm tư những con người trong xă hội, và bởi v́ sự tin tưởng mù quáng vào những giá trị do chính ḿnh tạo ra. Không nói ǵ đâu xa, ngay trong cuộc sống gia đ́nh, trong những tương giao với những người cùng hăng xưởng, và lối xóm, nếu cứ để những ngọn lửa thù hận, và niềm tin mù quáng thúc đẩy, ta vô t́nh cũng trở thành những kẻ khủng bố trong tâm lư và cũng là những nạn nhân của những cuộc khủng bố tâm lư vậy. Một điều hết sức rơ rệt là con người ngày nay và thế giới hôm nay đang phải vật lộn, phải trực diện với sự thù hận ngút ngàn. Chiến tranh, thù hận ở đây, ở đó, và hầu như khắp mọi nơi.

Hăy để cho lửa t́nh thương, thông cảm và ḥa b́nh sưởi ấm tâm hồn ḿnh, thay cho lửa hận thù và cuồng tín, và thế giới sẽ hưởng thái b́nh. “Tâm b́nh, thế giới b́nh” đó là nhận xét của Đức Đạt Lai Lạt Ma, Giáo chủ của những tín đồ Phật Giáo. Và lời chúc của Đức Kitô khi Ngài giáng trần qua tiếng hát của thần trời tại đồng quê Bêlêm 2000 năm trước, là: “B́nh an dưới thế cho người thiện tâm”.