|
ĐI T̀M HẠNH PHÚC
Khởi điểm của cuộc hành tŕnh con người đi t́m hạnh
phúc được bắt đầu từ đâu?
Con người bắt đầu đi t́m hạnh phúc từ khởi điểm của cuộc hành tŕnh này
vào lúc nào?
Con người thực hiện cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc này ra sao
trong cuộc sống
hằng ngày?
Hạnh phúc là ǵ?
Đích điểm của hạnh phúc là ở chỗ nào?
Con người đạt đến tuyệt đỉnh hạnh phúc vào lúc nào?
Và họ có thể hay thực sự đạt đến tuyệt đỉnh hạnh phúc này chăng?
1) Khởi điểm của cuộc hành tŕnh con người đi t́m
hạnh phúc được bắt nguồn từ đâu?
Bốn chữ “đi t́m hạnh phúc” cho chúng ta thấy ngay những thực tại sau đây:
1. Hạnh phúc phải t́m mới có, chứ không phải tự nhiên mà có.
2. V́ đời là bể khổ chứ không phải là bờ mê bến giác, là ci phúc vô biên,
là thiên đường trường cửu.
3. Mà đă là một cuộc t́m kiếm th́ đối tượng muốn t́m có thể thấy, có thể
không.
4. Như thế, hạnh phúc vừa là chân trời hy vọng cho con người tương lai vừa
là ước vọng của con người hiện tại.
Như thế, khởi điểm của cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc của con người được
bắt nguồn từ chính ước vọng của con người, từ chính nội tâm của con người.
Augustinô, một đại triết gia kiêm thần học gia Kitô giáo, sống ở thế kỷ
thứ tư và thứ năm, trong cuốn Tự Thú về cuộc đời quá khứ đầy mê lầm và tội
lỗi của ḿnh, đă thốt lên một câu nói thời danh bất hủ, đó là: “Chúa đă
dựng nên con cho Chúa, nên ḷng con khắc khoải cho tới khi được nghỉ yên
trong Chúa”.
2) Con người bắt đầu đi t́m hạnh phúc từ khởi
điểm của cuộc hành tŕnh này vào lúc nào?
Nếu khởi điểm của cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc được bắt nguồn từ ước
vọng của con người, th́ phải chăng chỉ khi nào con người có đủ trí khôn,
biết phân biệt lành dữ, biết ước vọng, bấy giờ con người mới thực sự bắt
đầu đi t́m hạnh phúc?
Thật ra, nếu bản năng của con người, hay tiềm thức của con người đều là
những ǵ nói lên ước vọng sâu xa và mănh liệt nhất của con người, th́ con
người đă đi t́m hạnh phúc ngay từ khi mới lọt ḷng mẹ. Không phải hay sao,
trong tất cả mọi loài sinh vật hữu h́nh trên mặt đất này, chỉ có con người
từ khi mới lọt ḷng mẹ đă bật miệng khóc, một tác động chào đời năo nuột
cho thấy thực tại đời quả là bể khổ, nếu được biết trước và chọn lựa chắc
chắn con người hài nhi này đă không muốn vào đời, đă không chịu vào đời.
Thế nhưng, chính tiếng khóc nhập cuộc này của con người cũng cho thấy con
người, ngay từ khi mở mắt chào đời, đă thực sự và mong muốn muốn đi t́m
hạnh phúc, muốn được giải thoát, muốn được thoát tục.
Tuy nhiên, giây phút con người bật tiếng khóc chào đời ấy cũng chưa phải
là giây phút con người bắt đầu cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc của họ, mà
là giây phút con người bắt đầu cựa quậy trong ḷng mẹ, hiển nhiên nhất là
lúc đạp bụng thai mẫu. Chính tác động cửa quậy hay đạp bụng thai mẫu này
của thai nhi đă cho thấy con người không chịu sống g̣ bó, mà là muốn được
sống tự do thoải mái. Cả đời sống của con người khi nhập cuộc nhân gian đă
chứng thực ước vọng muốn được hoàn toàn sống tự do của họ trong cuộc hành
tŕnh đi t́m hạnh phúc. Thậm chí cả hành động tội lỗi của họ, tức hành
động bất tuân phục lề luật luân lư trong lương tâm, hay lề luật công ích
trong xă hội, nghĩa là hành động con người hoàn toàn muốn sống buông thả
về luân lư cũng như muốn sống ngoài pháp luật xă hội, nếu có, cũng chỉ là
bằng chứng hiển nhiên con người chỉ muốn sống tự do, muốn đi t́m hạnh phúc
cho ḿnh mà thôi.
Vậy, nếu khởi điểm của cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc của con người được
bắt nguồn từ ước vọng nội tâm của con người, th́ giây phút con người từ
khởi điểm bắt đầu tỏ ra muốn đi t́m hạnh phúc chính là lúc con người cựa
quậy trong ḷng mẹ, hiển nhiên là lúc con người muốn vẫy vùng bằng cái đạp
bụng thai mẫu lần đầu tiên.
3) Con người thực hiện cuộc hành tŕnh đi t́m
hạnh phúc này ra sao trong cuộc sống hằng ngày?
Nếu ngay từ bẩm sinh, ngay từ trong ḷng mẹ và vừa lọt mẹ con người đă tỏ
ư muốn đi t́m hạnh phúc như thế, th́ có thể định nghĩa đời sống con người
trên đời này là một cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc, và con người vào đời
là để đi t́m hạnh phúc từng giây từng phút.
Đúng vậy, thực tế đă cho thấy r điều này, thấy r cuộc sống của con người
trên đời quả thực là một cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc! Mỗi ngày, từ
khi mở mắt chỗi dậy ban sáng cho tới khi lên giường ngủ đêm, con người đă
không đi t́m hạnh phúc hay sao, qua những việc làm điển h́nh thường nhật
sau đây?
ở Thứ nhất, qua việc đi vệ sinh ngay sau khi thức dậy để đỡ khó chịu hệ
thống bài tiết trong thân thể!
ở Thứ hai, qua việc đi ăn điểm tâm cho đỡ đói trước khi đi làm sau cả một
đêm bụng trống!
ở Thứ ba, qua việc đi học để cầu tiến, để tăng thêm kiến thức phổ thông
hay chuyên môn là những ǵ cần cho tương lai nghề nghiệp sau này, nhờ đó,
có công thành danh toại, họ mới đỡ bị thất nghiệp hay đi làm cu li, không
bị sống trong cảnh hạ lưu bần cùng!
ở Thứ tư, qua việc đi làm để tự lực mưu sinh và nuôi gia đ́nh, không phải
ăn nhờ, ăn bám, ăn xin!
ở Thứ năm, qua việc đi chơi giải trí để tăng cường sức khỏe, trau luyện
thể năng, khuây khỏa đầu óc, nhờ đó đỡ bị bệnh tật, yếu đuối, điên đầu,
quên sót!
ở Thứ sáu, qua việc đi ngủ sau một ngày làm việc mệt nhọc để lấy lại sức,
nhờ đó mới có thể chỗi dậy tiếp tục sinh hoạt hằng ngày và thực hiện được
những công tŕnh mộng ước của ḿnh!
ở Thứ bảy, qua việc đi thăm bác sĩ để chữa trị bệnh hoạn tật nguyền, để
ngăn ngừa bệnh tật cũng như để bảo tồn sức khỏe!
ở Thứ tám, qua việc đi chùa, đi lễ để van xin cho tai qua nạn khỏi, để cầu
ơn trên phù giúp cho được gặp may, gặp phước!
ở Thứ chín, qua việc đi lập gia đ́nh để sống trọn đời với người yêu lư
tưởng của ḿnh, một con người không thể sống nếu thiếu họ!
ở Thứ mười, thậm chí qua cả việc đi ăn trộm ăn cắp, đi cờ bạc rượu chè, đi
chơi bời trác táng v.v., đối với một số người, cũng là việc đi t́m hạnh
phúc, v́ chúng làm thỏa măn nhu cầu vật chất hay đam mê nhục dục của họ.
Tóm lại, tất cả mọi hành vi cử chỉ, mọi phản ứng chịu đựng, lớn hay nhỏ,
tích cực hay tiêu cực của con người, từng giây từng phút, dù ư thức hay vô
thức, kể cả tác động bất ngờ chớp mắt tránh bụi của họ, tác động toát mồ
hôi sau khi ra khỏi cơn ác mộng trong giấc ngủ, đều là những ǵ tỏ ra cho
thấy con người thực sự hết sức muốn đi t́m hạnh phúc.
4) Hạnh phúc là ǵ? Đích điểm của hạnh phúc là ở
chỗ nào?
Trong đời sống con người bao giờ cũng tỏ ra hai thái độ, một là chủ động
và hai là phản ứng: chủ động là tự ư làm một việc ǵ đó theo dự định, khả
năng hay hoàn cảnh của ḿnh, và phản ứng là hành động cần phải tỏ ra đương
đầu, tránh né hay chịu đựng những thử thách hoặc chướng ngại gây ngăn trở
trong cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc của họ. Thế nhưng, dù chủ động hay
phản ứng, tựu kỳ trung con người cũng chỉ làm sao để có thể làm lành lánh
dữ. “Làm lành lánh dữ” ở đây, trước hết, được hiểu theo một nghĩa tối
thiểu và chủ quan về tâm lư. Ở chỗ, con người không bao giờ chấp nhận sự
dữ, và t́m hết cách xa lánh sự dữ, như nghèo nàn hay bệnh tật, sự dữ về
thể lư; ngu dốt hay nhục nhă, sự dữ về tâm lư; tính mê hay nết xấu, sự dữ
về luân lư; trái lại, họ vận dụng tài trí và đầu tư toàn nghị lực cùng
thời giờ lẫn vật chất, thậm chí có những lúc đấu giá cả mạng sống và danh
dự của ḿnh nữa, để làm lành, tức để làm sao cho họ được hưởng những sự
lành về thể lư, như giầu sang hay khỏe mạnh, tâm lư, như khôn ngoan hay
thông thái, cũng như luân lư, như tốt lành hay thánh thiện.
Như vậy, hạnh phúc chính là sự thiện, một sự thiện con người hằng mong
ước, một sự thiện có khả năng làm thoả măn ḷng người. Thế nhưng, nếu hạnh
phúc là sự thiện th́ tại sao lại có loại sự thiện làm cho người này hạnh
phúc hay thời này hạnh phúc, song làm cho người khác hay thời khác cảm
thấy bất hạnh? Chẳng hạn vấn đề “đa tử đa tôn đa phú quí”, đối với người Á
Đông thời xưa quả thực là một sự thiện, là có phước, nhưng thời nay, tại
thế giới văn minh tân tiến này, th́ lại là một cái họa, cần phải tránh xa,
không ai c̣n dám mơ ước cho ḿnh, hay c̣n dám mở miệng chúc cho người nữa?
Như thế, phải chăng hạnh phúc là được mọi sự như ư?
Nếu hạnh phúc là được mọi sự như ư th́ thực tế cho thấy con người lại càng
xa hạnh phúc, vị chẳng bao giờ họ sẽ được hoàn toàn như ư và măi măi như
ư. Bởi v́ có những cái con người muốn mà không làm được, như muốn sống lâu
trăm tuổi, trăm năm hạnh phúc, hay có những cái muốn mà không được làm,
như cướp của giết người, hoặc ngược lại, có những cái không muốn mà lại cứ
xẩy ra, như động đất, hỏa hoạn, chiến tranh, hay có những cái đă đề pḥng
mà vẫn không thể tránh, như tai nạn, tật nguyền v.v. Do đó, chúc cho nhau
được mọi sự như ư là cho nhau ăn bánh vẽ.
Thậm chí có những cái được như ư ḿnh lại trở nên tai họa cho ḿnh. Như
muốn trúng số th́ được trúng số, rồi sau đó là bị cướp giật hay sát hại v́
có nhiều tiền lắm của. Như muốn đẹp th́ được đẹp, qua việc sửa nhan sắc,
rồi sau đó bị cưỡng hiếp v́ chút sắc đẹp. Như muốn nhiều tiền th́ được
nhiều tiền bởi cố làm overtime, nhưng sau đó là gia đ́nh tan nát, v́ không
có giờ cho vợ cho con. Như muốn bỏ nước ra đi để t́m tự do th́ lại bị hải
tặc cướp hiếp, bị băo tố nhận ch́m, thậm chí vào được đến bờ rồi c̣n bị
trả về quê hương v.v.
Hạnh phúc là được mọi sự như ư c̣n nguy hiểm ở chỗ, ư muốn của con người
trở thành sự thiện tuyệt đối, là một sự thiện tối cao, nghĩa là tất cả
những ǵ họ muốn đều là sự thiện, đều là hạnh phúc. Chẳng hạn, con người
văn minh ngày nay muốn phá thai và được quyền phá thai, th́ phá thai là
hạnh phúc, muốn ly dị và được quyền ly dị th́ ly dị là hạnh phúc, muốn
đồng tính luyến ái và được quyền đồng tính luyến ái th́ ăn ở đồng tính với
nhau là hạnh phúc v.v. Thế nhưng, thực tế cho thấy, hơn bao giờ hết, xă
hội văn minh tân tiến cả về vật chất lẫn nhân bản ngày nay, một xă hội với
những quyền ly dị, phá thai và đồng tính luyến ái ấy lại càng bị khủng
hoảng về luân lư, càng phá sản về văn hóa và đạo lư, làm cho đời sống gia
đ́nh là nền tảng xă hội bị tan nát và giới trẻ là tương lai của loài người
bị hư thân.
Như thế, nếu hạnh phúc không phải là một sự thiện thời trang hay sự thiện
chủ quan, những loại sự thiện chỉ làm cho con người mơ màng hay băng hoại,
th́ nó phải là một sự thiện tuyệt đối và khách quan, một sự thiện chi phối
con người và làm cho con người nên hoàn hảo, làm cho con người sống trọn
Ơn Gọi Làm Người của ḿnh. Vậy, con người hoàn hảo phải là con người hạnh
phúc, hay con người hạnh phúc chính là con người hoàn hảo. Và cuộc hành
tŕnh đi t́m hạnh phúc của con người chính là cuộc hành tŕnh đáp ứng Ơn
Gọi Làm Người của ḿnh, Ơn Gọi trở thành một Con Người Hoàn Hảo, Ơn Gọi
Sống Trọn Lành.
5) Con người đạt đến tuyệt đỉnh hạnh phúc vào lúc
nào? Và họ có thể hay thực sự đạt đến tuyệt đỉnh hạnh phúc này chăng?
Nếu “con người hoàn hảo phải là con người hạnh phúc, hay con người hạnh
phúc chính là con người hoàn hảo. Và cuộc hành tŕnh đi t́m hạnh phúc của
con người chính là cuộc hành tŕnh đáp ứng Ơn Gọi Làm Người của ḿnh, Ơn
Gọi trở thành một Con Người Hoàn Hảo”, th́ tuyệt đỉnh hạnh phúc chính là
Tầm Mức Hoàn Hảo của con người. Thế nhưng, nếu “nhân vô thập toàn”, th́
con người có thể đạt đến tuyệt đỉnh hạnh phúc này hay chăng? Nếu có th́
vào lúc nào?
Trước hết, về tầm mức hoàn hảo của con người, theo kinh nghiệm sống cho
thấy, con người hoàn hảo không phải là con người khôn ngoan thông thái mà
lại chẳng những khinh thường những ai quê mùa dốt nát, thậm chí c̣n dùng
kiến thức của ḿnh vào những việc tác hại đồng loại của ḿnh, như thực
hiện việc chế tạo bom hạch nhân, thuốc phá thai. Con người hoàn hảo cũng
không phải là một con người giầu sang quyền quí mà lại ích kỷ không biết
thương giúp những ai bần cùng khốn khó, trái lại, c̣n hà hiếp bóc lột đồng
loại của ḿnh. Con người hoàn hảo lại càng không phải là một con người
quyền cao chức trọng mà lại lạm quyền để chẳng những vinh thân ph́ da thêm
vào đó, c̣n tỏ ra lộng hành trong việc phê chuẩn hay ban bố những luật
pháp phi luân, như cho phép phá thai, hôn nhân đồng tính v.v.
Cũng kinh nghiệm nhân sinh cho thấy, người ta chỉ cảm mến và kính phục
những ai có một đời sống nội tâm tự tại và sống như một con người quốc tế,
con người của mọi người. Đúng vậy, con người hoàn hảo chính là con người
có một đời sống nội tâm tự tại, ở chỗ, họ biết làm chủ ḿnh, chẳng những
họ không bị lôi cuốn bởi đam mê cám dỗ bại hoại về luân thường đạo lư, mà
c̣n có thể làm chủ được cả hoàn cảnh, ở chỗ, không một khó khăn thử thách
nào có thể làm họ gục ngă, buông trôi, bấn loạn hay xao xuyến. Tuy nhiên,
sức sống nội tâm tràn đầy b́nh an tự tại này nơi con người hoàn hảo không
phải như là một thứ ao tù cô đọng, mà là một mạch nước vọt lên sức sống,
là một biển cả mênh mông tràn sóng yêu thương. Như nơi một Đức Thích Ca
Mâu Ni sau khi giác ngộ đă ra tay cứu nhân độ thế và đă trở thành Phật Tổ
trước ḷng ngưỡng phục của các tín đồ. Hay như một Mẹ Têrêsa Calcutta đă
dấn thân 50 năm phục vụ thành phần nghèo nhất trong các người nghèo, và
khi qua đi vào tháng 10/1997, đă được chính phủ và nhân dân Aán tôn kính
và cử hành như một lễ quốc táng trước sự chứng kiến của toàn thế giới qua
màn ảnh TV.
Tâm Phương Cao Tấn Tĩnh
|