Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI: Buổi Triều Kiến Chung hằng tuần Thứ Tư 2/12/2009 – Loạt Bài Giáo Lý Giáo Hội Hiệp Thông Tông Truyền – Bài 98 về

“Người Ca Sĩ của Đức Bác Ái”

Anh chị em thân mến,

Trong một bài giáo lý trước đây, tôi đã trình bày hình ảnh Thánh Bênađô ở Claivaux, vị “Tiến Sĩ Ngọt Ngào”, một nhân vật chính cả thể của thế kỷ 12. Tiểu sử gia của ngài, bạn của ngài và người mến phục ngài đó là William ở Saint-Thierry là vị tôi muốn dừng lại ở buổi chia sẻ sáng hôm nay.

William được sinh ra ở Liege khoảng giữa năm 1075 và 1080. Xuất thân từ một gia đình quí phái, với trí khôn sắc sảo và bẩm sinh thích học hỏi, ông thường lui tới các trường học nổi tiếng thời bấy giờ, như trường ở thành phố Rheims quê quán của ông ở Pháp quốc. Ông cũng giao tiếp thân tình với Abelard, vị giáo sư áp dụng triết lý vào thần học một cách đặc biệt đến độ gây ra nhiều cái rắc rối và chống đối. William cũng bày tỏ những chủ trương của mình, yêu cầu Thánh Bênadô bạn ông ra mặt đối đầu với Abelard.

William đã đáp lại tiếng gọi mầu nhiệm và bất khả kháng của Thiên Chúa, một ơn gọi sống đời tận hiến, khi gia nhập đan viện Biển Đức Saint-Nicaise ở Rheims. Bấy giờ khắp nơi cảm thấy nhu cầu cần phải thanh tẩy và canh tân đời sống đan tu, trả về cho nó tính chất phúc âm chân thực. William đã thực hiện theo chiều hướng ấy ở đan viện của mình và ở Dòng Biển Đức nói chung. Tuy nhiên, ông đã gặp không ít kháng cự đối với nỗ lực canh tân cải cách của ông và vì thế, bất chấp lời khuyên can ngược lại của Thánh Bênađô bạn của mình, ông đã rời bỏ đan viện Biển Đức năm 1135, cởi bỏ chiếc áo dòng đen và mặc lấy chiếc áo trắng, gia nhập với các đan sĩ Xitô ở Signy. Từ đó cho tới khi qua đời vào năm 1148, ông dấn thân sống đời chiêm niệm nguyện cầu về các mầu nhiệm của Thiên Chúa, những mầu nhiệm bao giờ cũng là đối tượng của các ước vọng sâu xa nhất của ông, và viết lách văn chương về đời sống tâm linh, có tầm vóc quan trọng trong lịch sử của thần học đan viện.

Một trong những tác phẩm đầu tiên của ông mang tựa đề De natura et dignitate amoris (bản tính và phẩm vị của tình yêu). Nơi tác phẩm này chất chứa một trong những tư tưởng nền tảng của William, có hiệu lực đối với cả chúng ta nữa. Ông nói rằng năng lực chính yếu tác động tinh thần của con người đó là tình yêu. Bản tính của con người, ở yếu tính sâu xa nhất của nó, là ở chỗ yêu thương. Tóm lại, chỉ có một công việc duy nhất được ký thác cho hết mọi con người, đó là học biết ước muốn sự thiện, yêu thương một cách chân thành, chính thực, tự do. Tuy nhiên, chỉ ở nơi học đường của Thiên Chúa công việc này mới có thể hoàn thành và con người mới có thể đạt tới đích điểm là những gì họ được dựng nên cho.  Thật vậy, William đã viết: “Nghệ thuật trên hết là nghệ thuật yêu thương… Tình yêu được khơi động bởi Vị Tạo Hóa của bản tính. Tình yêu là một năng lực của linh hồn, một năng lực như là một sức mạnh tự nhiên dẫn linh hồn tới nơi và tới đích điểm thích hợp với nó” (The nature and the dignity of love 1, PL 184,379).

Để học biết yêu thương đòi phải trải qua một cuộc hành trình dài và gay go, một cuộc hành trình được William chia thành 4 giai đoạn, tương đương với tuổi đời của con người là ấu niên, thanh niên, thành niên và lão niên. Trong cuộc hành trình này con người cần phải áp đặt lên mình một thứ khổ chế hiệu năng, một thứ tự chủ mãnh liệt để loại trừ đi hết mọi cảm tình lệch lạc, hết mọi bóng mờ của cái tôi, và để hiếp nhất đời sống của mình trong Thiên Chúa là nguồn mạch, đích điểm và quyền năng của tình yêu, cho tới khi đạt tới tột đỉnh của đời sống thiêng liêng được Willaim cho là ‘khôn ngoan”. Ở phần kết thúc cuộc hành trình khổ hạnh này, người ta cảm thấy thật thanh thản và dịu ngọt. Tất cả mọi tài năng của con người – trí khôn, lòng muốn, cảm tình – đều được an nghỉ trong Thiên Chúa là Đấng được nhận biết và yêu mến trong Chúa Kitô.

Cũng trong các cuốn sách khác, William nói về ơn gọi yêu mến chính yếu đối với Thiên Chúa, một tình yêu là bí quyết của một đời sống thành công và hạnh phúc, và là thứ tình yêu được ông diễn tả như là một ước vọng khôn nguôi tăng phát, được tác động bởi chính Thiên Chúa trong tâm can của con người. Trong một cuộc suy niệm, ông nói rằng đối tượng của tình yêu này là Tình Yêu với chữ “L” hoa, tức là Thiên Chúa. Chính Ngài là Đấng tuôn vào lòng của kẻ yêu thương và ban cho họ năng khiếu để lãnh nhận Ngài. Ngài ban chính bản thân mình cho đến độ thỏa đáng, nhờ đó, từ sự thỏa mãn này, niềm ước vọng Ngài sẽ không bao giờ bị suy giảm. Cái hào hứng này của tình yêu là tầm vóc viên trọn của con người”. (De contemplando Deo 6, passim. SC 61bis, pp. 79-83).

Vấn đề đặc biệt ở đây là William, khi nói về tình yêu Thiên Chúa, ghép cho chiều kích cảm xúc tầm quan trọng đáng kể. Thật vậy, các bạn thân mến, trái tim của chúng ta hình thành bởi thịt, và khi chúng ta kính mến Thiên Chúa, Đấng là chính Tình Yêu, làm sao chúng ta lại không thể diễn tả nơi mối liên hệ này với Chúa cũng những cảm tình có tính cách nhân bản nhất, chẳng hạn như nỗi dịu dàng, nhạy cảm, tế nhị? Chính Chúa, khi làm người, cũng muốn yêu thương chúng ta bằng một con tim xác thịt!

Bởi thế, theo William, tình yêu có một tính chất quan trọng khác: Nó soi sáng lý trí và giúp cho con người có thể biết Thiên Chúa hơn và sâu xa hơn, và trong Thiên Chúa, biết con người và các biến cố. Kiến thức từ cảm quan và từ lý trí, làm giảm bớt nhưng không loại trừ khoảng cách giữa chủ thể và đối tượng, giữa cái tôi và cái bạn. Trái lại, tình yêu có sức thu hút và hiệp thông, cho tới độ xẩy ra một biến đổi và đồng hóa giữa chủ thể yêu và đối tượng được yêu. Cái tương giao về cảm tình và thu hút bởi thế cung cấp một kiến thức sâu xa hơn nhiều những gì chỉ do hoạt động của trí khôn. Bởi thế mới có lời phát biểu nổi tiếng của William: “Amor ipse intellectus est” – chính tình yêu mang đến kiến thức. Các bạn thân mến, chúng ta tự hỏi: không phải như thế hay sao trong đời sống của chúng ta? Có lẽ không đúng hay sao chúng ta chỉ biết người nào và cái gì chúng ta yêu? Không có một thu hút nào đó thì người ta không biết một ai hay bất cứ một sự gì! Điều này đúng là thế trước hết nơi kiến thức của Thiên Chúa và các mầu nhiệm của Ngài, những mầu nhiệm vượt quá khả năng thấu hiểu của trí khôn chúng ta: Thiên Chúa được biết đến khi Ngài được mến yêu.

(còn tiếp)

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo tín liệu được Zenit phổ biến ngày 2/12/2009