|
“Công nghị này là một thời điểm thuận lợi để tái suy nghĩ về hoạt động mục vụ và tái tấu động lực truyền bá phúc âm hóa”.
Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI: Bài Giảng Chúa Nhật 4/10/2009 Khai Mạc Đệ Nhị Công Nghị Giám Mục Phi Châu 4-25/10/2009
Quí Huynh khả kính trong hàng Giám Mục và Linh Mục, Cùng Các Liệt Vị Nữ và Nam,
Anh chị em thân mến!
Pax vobis – b́nh an ở cùng tất cả anh chị em! Bằng lời chào phụng vụ này, tôi muốn ngỏ lời cùng tất cả anh chị em qui tụ lại Đền Thờ Vatican, nơi 15 năm trước, vào ngày 10/4/1994, Người Tôi Tớ Chúa Gioan Phaolô II đă khai mạc đệ nhất Công Nghị Chư Vị Giám Mục Phi Châu. Sự kiện ở đây hôm nay đó là chính chúng ta khai mạc công nghị lần hai, ám chỉ là lần nhất thực sự là một biến cố lịch sử, nhưng không phải là một biến cố cô lập. Nó là điểm tới trên một con đường sau đó được theo đuổi, và giờ đây tiến đến một giai đoạn quan trọng mới của vấn đề kiểm chứng và vươn lên… (ĐTC ngỏ lời chào và cám ơn một số thành phần đạo đời đặc biệt).
Các bài Thánh Kinh hôm nay nói về vấn đề hôn nhân. Thế nhưng, sâu xa hơn, nói về ư định của việc tạo dựng, về nguồn mạch và v́ thế về Thiên Chúa. Bài đọc thứ hai cũng qui về lănh vực này, được trích từ Thư Do Thái, với câu: “V́ vị thánh hiến – tức Chúa Giêsu Kitô – và thành phần được hiến thánh – tức con người – tất cả đều cùng một nguồn gốc; đó là lư do tại sao Người không hổ thẹn gọi họ là anh em” (Heb 2:11). Từ cả hai bài đọc hiện lên một cách rất rơ ràng Bản Quyền của Thiên Chúa Đấng Hóa Công, với dấu vết nguyên thủy của Ngài muôn đời tồn tại cùng với vị thế làm chúa tể tối thượng của Ngài, một vai tṛ chúa tể được thành phần con trẻ dễ đón nhận hơn là người lớn, do đó Chúa Giêsu lấy chúng làm mô phạm trong việc vào nước trời (cf Mk 10:13-15). Vậy, việc nh́n nhận vai tṛ làm Chúa tối thượng của Thiên Chúa là một trong những tính chất nổi nang và thống nhất của văn hóa Phi Châu. Tất nhiên ở Phi Châu có nhiều nền văn hóa khác nhau, thế nhưng tất cả dường như hợp nhau ở điểm này: Thiên Chúa là Đấng Hóa Công và là nguồn mạch sự sống. Mà sự sống – như chúng ta quá biết – tỏ ḿnh chính yếu nơi việc hiệp nhất giữa người nam và người nữ cũng như nơi việc sinh hạ con cái; lề luật thần linh, được viết nơi thiên nhiên, và v́ thế mạnh mẽ hơn và trổi vượt hơn bất cứ nhân luật nào, theo lời Chúa Giêsu khẳng định rơ ràng và chính xác: “Những ǵ Thiên Chúa đă kết hợp, loài người không được phân ly” (Mk 10:9). Điều mong đợi này, trước hết, không phải là một thứ mong đợi về luân lư: trước khi là một nhiệm vụ, nó là những ǵ liên quan tới hữu thể, tới trật tự được ghi ấn nơi Việc Tạo Dựng.
Anh chị em thân mến, theo chiều hướng ấy, Phụng Vụ Lời Chúa hôm nay – vượt ra ngoài cái ấn tượng đầu tiên – cho thấy đặc biệt có thể giúp vào việc khai mở một Công Nghị giành cho Phi Châu. Tôi muốn đặc biệt nhấn mạnh một vài khía cạnh nổi bật và kêu gọi chúng ta bắt tay vào công việc đang chờ chúng ta. Khía cạnh thứ nhất, đă được đề cập tới, đó là bản quyền của thiên Chúa là Hóa Công và là Chúa. Khía cạnh thứ hai là hôn nhân. Khía cạnh thứ ba là con cái. Đối với khía cạnh thứ nhất, Phi Châu là kho chứa một kho tàng vô giá cho toàn thế giới: cảm quan sâu xa của châu lục này về Thiên Chúa, một cảm quan tôi đă có dịp trực tiếp nhận thấy nơi các cuộc họp với các vị Giám Mục Phi Châu trong những cuộc viếng thăm Ṭa Thánh ngũ niên của các vị, và hơn thế nữa, nơi chuyến Tông du mới đây đến Cameroon và Angola, vẫn c̣n là một hồi niệm thỏa nguyện và cảm kích đối với tôi. Chính cuộc hành hương này ở những đất nước Phi Châu mà tôi muốn đề cập tới, v́ trong những ngày ấy, về lư thuyết, tôi đă khai mở Công Nghị này rồi, bằng việc trao Bản Thảo cho các vị Chủ Tịch của Chư Hội Đồng Giám Mục cũng như cho các Vị Lănh Đạo Công Nghị Giám Mục Chư Giáo Hội Công Giáo Đông Phương.
Khi chúng ta nói về các kho tàng của Phi Châu, tâm tưởng của chúng ta liền hướng về những nguồn lợi phong phú mảnh đất này có được nhưng tiếc thay đă trở nên và tiếp tục trở thành lư do cho vấn đề khai thác, xung đột và bại hoại. Thế nhưng, Lời Chúa làm cho chúng ta hướng tới một gia sản khác, đó là thứ gia sản về lănh vực thiêng liêng và văn hóa là những ǵ nhân loại cần hơn là những thứ chất nguyên liệu. Như Chúa Giêsu phán: “được lợi lăi cả thế gian mà mất sự sống ḿnh th́ có ích chi?” (Mk 8:36). Theo quan điểm này, Phi Châu là tiêu biểu của một “buồng phổi” thiêng liêng khổng lồ cho một nhân loại đang dường như bị khủng hoảng đức tin và đức cậy. Thế nhưng, “buồng phổi” này cũng có thể bị yếu đau nữa. Bấy giờ ít là có hai chứng bệnh nguy hiểm đang tấn công nó: trước hết là một thứ bệnh đang lan tràn ở Tây phương, đó là chủ nghĩa duy vật thực dụng kèm theo tâm thức tương đối chủ nghĩa và triệt tiêu chủ nghĩa. Không cần đi sâu vào tác dụng gây ra bởi những thứ bệnh tật về tinh thần ấy, chắc chắn một điều không thể phủ nhận được đó là cái được gọi là Thế Giới “Thứ Nhất” đă xuất cảng cho đến nay và tiếp tục xuất cảng thứ phóng uế độc hại thiêng liêng đang làm ô nhiễm các dân tộc thuộc những châu lục khác, đặc biệt là nhân dân ở Phi Châu. Theo chiều hướng này th́ chủ nghĩa đô hộ là những ǵ đă được chấm dứt ở lănh vực chính trị thực sự chưa hoàn toàn kết thúc. Thế nhưng, từ cùng quan điểm này, chúng ta cũng cần phải vạch ra một thứ “mầm bệnh” thứ hai có thể đánh vào Phi Châu, đó là chủ nghĩa bảo thủ tôn giáo được pha trộn với những lợi lộc về chính trị và kinh tế. Những nhóm người theo các niềm tin đạo giáo khác nhau đang lan tràn khắp đại lục Phi Châu này: họ nhân danh Thiên Chúa làm như thế, nhưng lại theo một thứ lư lẽ chống lại lư lẽ thần linh, tức là họ giảng dạy và thực hành việc không yêu thương và tôn trọng tự do mà là những ǵ bấp chấp và bạo động.
Về vấn đề hôn nhân, bài đọc ở Đoạn 2 Sách Khởi Nguyên nhắc nhở chúng ta rằng hôn nhân có một nền tảng vĩnh viễn, như chính Chúa Giêsu đă khẳng định: “Đó là lư do tại sao người nam từ bỏ cha mẹ ḿnh mà trở nên gắn bó với vợ ḿnh, và họ trở nên một xác thịt” (Gen 2:24). Chúng ta làm sao quên được loạt bài giáo lư do Người Tôi Tớ Chúa Gioan Phaolô II giành cho đề tài này, bắt đầu từ việc dẫn giải chưa từng có về chiều sâu của chính đoạn Thánh Kinh này? Hôm nay, khi nêu lên vấn đề này cho chính chúng ta vào lúc khai mở Thượng Nghị đây, phụng vụ cống hiến cho chúng ta đầy những ánh sáng về sự thật được mạc khải này và được hiện thân nơi Chúa Kitô, nhờ đó chúng ta có thể cứu xét đề tài hôn nhân phức tạp này trong giáo hội cũng như trong bối cảnh xă hội ở Phi Châu. Tuy nhiên, cũng về vấn đề này, tôi muốn vắn tắt nêu lên một gợi ư trước bất cứ chia sẻ hay chỉ dẫn nào về luân lư, và là một gợi ư vẫn liên hệ tới cái chủ yếu của ư nghĩa về những ǵ linh thánh và cái chủ yếu của Thiên Chúa. Hôn nhân, như được tŕnh bày cho chúng ta thấy trong Thánh Kinh, không hiện hữu ngoài mối liên hệ với Thiên Chúa. Đời sống hôn nhân giữa một người nam và một người nữ, và v́ thế đời sống của gia đ́nh xuất phát từ nó, là những ǵ được ghi khắc trong mối hiệp thông với Thiên Chúa, và theo chiều hướng Tân Ước, trở thành biểu hiệu cho t́nh yêu Ba Ngôi và thành bí tích của mối hiệp nhất giữa Chúa Kitô và Giáo Hội. Đối với vấn đề chăm sóc và phát triển đức tin của ḿnh, Phi Châu có thể khám phá ra các nguồn mạch lớn lao trong việc thiên về gia đ́nh được xây dựng trên hôn nhân.
Nếu chúng ta bao gồm nơi đoạn phúc âm ngắn này chi tiết về Chúa Giêsu và trẻ em (Mk 10:13-15), phụng vụ kêu gọi chúng ta hăy nhớ từ lúc này đây, trong mối quan tâm mục vụ của chúng ta, thực tại về trẻ thơ là thành phần tạo nên một phần lớn nhưng tiếc thay lại là phần đau khổ của dân số Phi Châu. Trong cảnh tượng Chúa Giêsu đón nhận trẻ em, khi Người tỏ ra giận dữ phản đối các môn đệ của Người muốn đuổi chúng đi, chúng ta thấy h́nh ảnh về Giáo Hội, một Giáo Hội, ở Phi Châu cũng như ở hết mọi phần đất khác trên hành tinh này, bày tỏ mối quan tâm mẫu thân của ḿnh đặc biệt là đối với thành phần nhỏ bé nhất, ngay cả trước khi họ được sinh ra. Như Chúa Giêsu Kitô, Giáo Hội không thực sự nh́n họ như là thành phần lănh nhận việc trợ giúp, hay thành phần tội nghiệp và khai thác, nhưng là con người toàn vẹn theo quyền lợi của họ, thành phần nhờ chính cách thức sống của ḿnh cho thấy con đường tốt nhất để vào Vương Quốc của Thiên Chúa, tức là con đường vô tư phó ḿnh cho t́nh yêu của Ngài.
Anh em thân mến, những nhận định xuất phát từ Lời Chúa này được đưa vào chân trời bao rộng của Cuộc Công Nghị bắt đầu hôm nay đây, và là một công nghị gắn liền với cuộc thượng nghị trước đây giành cho đại lục Phi Châu, một công nghị có những hoa trái được đúc kết trong Tông Huấn Giáo Hội Ở Phi Châu do Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đáng kính ban hành. Tất nhiên, công việc chính yếu của vấn đề truyền bá phúc âm hóa vẫn là những ǵ hợp lư và thực tế, hay đúng hơn, của một cuộc truyền bá phúc âm hóa mới với ư thức về những thay đổi nhanh chóng nơi xă hội của thời đại chúng ta cùng với hiện tượng thế giới toàn cầu hóa. Cũng thế khi nói về việc chăm sóc mục vụ để xây dựng Giáo Hội như là gia đ́nh của Thiên Chúa (Cf. ivi, 63). Công nghị lần hai này, một công nghị có chủ đề “Giáo Hội ở Phi Châu giúp Ḥa Giải, Công Lư và Ḥa B́nh. ‘Các con là muối đất… Các con là Ánh sáng thế gian’” (Mt 5:13-14), dơi theo tất cả những điều ấy. Trong những năm gần đây, Giáo Hội Công Giáo ở Phi Châu đă trở nên hết sức năng động, và công nghị này là cơ hội để tạ ơn Chúa về điều ấy. Và v́ việc tăng trưởng của cộng đồng giáo hội này ở tất cả mọi lănh vực cũng chất chứa những thách độ cả bên trong - ad intra lẫn bên ngoài - ad extra, công nghị này là một thời điểm thuận lợi để tái suy nghĩ về hoạt động mục vụ và tái tấu động lực truyền bá phúc âm hóa. Để trở nên ánh sáng thế gian và muối đất, người ta cần phải luôn luôn nhắm đến một “mức độ cao hơn” trong đời sống Kitô hữu, tức là thánh thiện. Tất cả mọi vị mục tử và tất cả mọi phần tử thuộc cộng đồng giáo hội đều được kêu gọi nên thánh, thành phần giáo dân được kêu gọi làm lan tỏa hương thơm thánh đức trong gia đ́nh, nơi sở làm, ở trường học và trong hết mọi lănh vực xă hội và chính trị. Chớ ǵ Giáo Hội ở Phi Châu luôn là một gia đ́nh của thành phần môn đệ đích thực Chúa Kitô, nơi mà những khác biệt giữa các nhóm sắc tộc khác nhau trở thành lư do và động lực thăng hóa nhân bản và thiêng liêng lẫn nhau.
Với công việc truyền bá phúc âm hóa và cổ vơ nhân bản của ḿnh, Giáo Hội có thể hầu như bảo đảm cống hiến cho Phi Châu một đóng góp lớn lao cho tất cả mọi người trong xă hội, một xă hội tiếc thay đang trải qua t́nh trạng nghèo khổ, bất công, bạo động và chiến tranh ở nhiều xứ sở. Ơn gọi của Giáo Hội, cộng đồng của những con người đă được ḥa giải với Thiên Chúa và với nhau, là làm ngôn sứ và men ḥa giải giữa các nhóm sắc dân, ngôn ngữ và thậm chí tôn giáo khác nhau, trong mỗi một quốc gia cũng như khắp châu lục này. Việc ḥa giải, một tặng ân của Thiên Chúa mà con người cần phải van xin và ấp ủ, là nền tảng vững chắc để con người xây dựng ḥa b́nh, điều kiện cần thiết cho việc tiến bộ thực sự của con người và xă hội, theo dự án công lư theo ư muốn của Thiên Chúa. Cởi mở trước ơn cứu chuộc của Thánh Linh, nhờ đó Phi Châu sẽ được soi động hơn nữa bởi ánh sáng của Ngài, và khi nhờ được hướng dẫn bởi Chúa Phục Sinh, sẽ trở thành ân phúc cho Giáo Hội hoàn vũ, mang lại việc đóng góp tốt đẹp của ḿnh để xây dựng một thế giới chân chính và huynh đệ hơn. (ĐTC kêu gọi cầu nguyện cho công nghị này).
|
