|
Thánh Germanus, Bênh Vực Viên cho Ảnh Tượng Thánh Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI: Buổi Triều Kiến Chung hằng tuần Thứ Tư 29/4/2009 – Bài Giáo Lư 81 trong Loạt bài về Giáo Hội Hiệp Thông Tông Truyền
Anh chị em thân mến,
Đức thượng phụ Germanus ở Constantinople, vị tôi nói tới hôm nay, không thuộc về số những nhân vật nổi nang nhất của thế giới Kitô giáo Đông phương, thế nhưng, tên tuổi của ngài lại xuất hiện một cách trang trọng trong danh sách của thành phần mạnh mẽ bênh vực ảnh tượng thánh, một danh sách được kê khai ở Công Đồng Chung Nicêa, công đồng chung thứ bảy năm 787.
Giáo Hội Hy Lạp mừng kính lễ của ngài vào ngày 12/5 theo phụng vụ. Ngài đă đóng một vai tṛ quan trọng trong lịch sử phức tạp của cuộc chiến đấu cho các thứ ảnh tượng, trong cuộc khủng hoảng được gọi là chiến dịch bài ảnh tượng (iconoclast): Ngài đă biết cách chống lại một cách hiệu nghiệm áp lực từ vị hoàng đế bài bác ảnh tượng, tức là một đối thủ của những ảnh tượng, chẳng hạn như Leo III.
Trong thời của Thánh Germanus làm thượng phụ (715-730), Constantinople, thủ đô của Đế Quốc Byzantine, đă trải qua một cuộc vây hăm rất nguy hiểm gây ra bởi người Hồi giáo. Trong t́nh trạng ấy (717-718), thành này đă tổ chức một cuộc rước kiệu trọng thể với bức ảnh Mẹ Thiên Chúa, Theotokos, và một hài tích của cây Thánh Giá, để kêu xin Trời cao bảo vệ thành. Thật thế, Constantinople đă được thoát khỏi cuộc công hăm ấy. Thành phần đối phương đă quyết chí vĩnh viễn thực hiện ư định thiết lập thủ đô của họ ở tại một thành mang biểu hiệu của vị hoàng đế Kitô giáo, và dân chúng cảm thấy hết sức biết ơn việc Thiên Chúa trợ giúp này.
Sau biến cố ấy, thượng phụ Germanus đă thâm tín rằng việc can thiệp của Thiên Chúa cần phải được coi là việc ưng chuẩn rơ ràng cho ḷng đạo đức của dân chúng tỏ ra đối với các ảnh tượng thánh. Thế nhưng, hoàn toàn có ư nghĩ khác, hoàng đế Lêô III, vị vào chính năm ấy (717), đă đăng quang như là một vị hoàng đế bất khả căi lệnh ở thủ đô này, nơi ông trị v́ cho đến năm 741. Sau khi thủ đô được giải phóng và sau một chuỗi những chiến thắng khác, vị hoàng đế Kitô giáo này bắt đầu công khai cho thấy niềm xác tín rằng việc củng cố đế quốc cần phải thực sự bắt đầu bằng việc tái cấu trúc lại những việc bày tỏ đức tin, đặc biệt liên quan tới cái nguy hiểm của vấn đề ngẫu tượng mà theo ông dân chúng đă tỏ ra quá tôn sùng các thứ ảnh tượng.
Không ǵ thắng được những viện dẫn của Thượng Phụ Germanus từ truyền thống Giáo Hội cũng như từ tác dụng của một số ảnh tượng được đồng thanh nh́n nhận là “lạ lùng”. Vị hoàng đế này lại càng trở nên cương quyết trong việc áp dụng dự án phục hồi của ḿnh, trong đó có cả việc loại trừ các thứ ảnh tượng. Và vào ngày 30/1/730, trong một cuộc gặp gỡ chung, ông đă công khai bày tỏ chủ trương chống lại việc tôn sùng các thứ ảnh tượng. Thượng phụ Germanus không hề chịu lui bước trước ư muốn của vị hoàng đế này về những vấn đề ngài coi là quyết liệt cho đức tin Chính Thống, một đức tin, theo ngài, cũng bao gồm cả việc tôn sùng và mến yếu các ảnh tượng nữa. Bởi thế, thượng phụ Germanus buộc phải xin từ nhiệm làm thượng phụ và tự đi lưu đầy ở một đan viện là nơi ngài qua đời không ai biết tới. Tên tuổi của ngài lại tái xuất hiện thực sự trong Công Đồng Chung Nicêa thứ hai (787), khi các vị Nghị Phụ Chính Thống quyết định thuận lợi cho vấn đề ảnh tượng, bằng việc công nhận các công nghiệp của Thánh Germanus.
Thượng phụ Germanus đă hết sức chú trọng tới những việc cử hành phụng vụ, và có thời ngài đă được coi là người khởi xướng lễ Akathist. Như được biết th́ Akathist là một bài thánh ca cổ nổi tiếng xuất phát trong đế quốc Banzantine và đă được giành cho Theotokos, Mẹ Thiên Chúa.
Cho dù sự kiện là theo quan điểm thần học, Thánh Germanus không thể được liệt vào một đại tư tưởng gia, một số tác phẩm của ngài cũng đă có một tiếng vang nào đó, trước hết là v́ ngài có những trực giác về Thánh Mẫu học. Từ ngài, thật vậy, chúng ta đă có được những bài giảng khác nhau về các đề tài Thánh Mẫu và một số trong các bài giảng ấy sâu xa ghi dấu vết ḷng tôn sùng nơi tất cả mọi thế hệ Kitô hữu cả ở Đông lẫn Tây.
Những bài giảng tuyệt vời của ngài về việc Mẹ Maria Dâng Ḿnh vào Đền Thánh vẫn c̣n là những chứng từ sống động thuộc về truyền thống bất thành văn của Chư Giáo Hội Kitô giáo. Các thế hệ nữ tu và đan sĩ, cùng các phần tử thuộc vô vàn tổ chức của đời sống tận hiến, tiếp tục t́m thấy ngay cả hôm nay đây những kho tàng về linh đạo nơio những bản văn này.
Một vào bản văn về Thánh Mẫu của Thánh Germanus thuộc về những bài giảng về SS. Deiparae domitionem, tương đương với lễ Mông Triệu của chúng ta, vẫn c̣n tạo nên những ngỡ ngàng. Trong số các bản văn này, Đức Giáo Hoàng Piô XII đă sử dụng một câu như viên trân châu trong tông hiến Munificentissimus Deus (1950), theo đó, ngài đă công bố tín điều đức tin Mẹ Maria Mông Triệu. Đức Giáo Hoàng piô XII đă trích dẫn bản văn này trong tông hiến ấy, tŕnh bày nó như là một trong những lư chứng thích đáng cho đức tin luôn có của Giáo Hội về việc lên trời về thể lư của Mẹ Maria. Thánh Germanus viết: “Hỡi Mẹ Thiên Chúa rất thánh, có bao giờ lại xẩy ra chuyện là trời đất không cảm thấy hănh diện trước sự hiện diện của Mẹ hay chăng, và Mẹ, bằng cuộc ra đi của ḿnh, lại bỏ con người bị hụt hẫng mất việc bảo vệ của Mẹ hay chăng? Không, không thể nào lại có chuyện như thế. Thật vậy, khi Mẹ ở trên thế gian này Mẹ đă không cảm thấy rằng những sự ở trên trời là những ǵ xa lạ, cũng thế, sau khi ĺa bỏ thế gian này, Mẹ cũng không cảm thấy bị mất đi cơ hội truyền thông trong tinh thần với con người… Đúng thế, Mẹ đă không bỏ rơi những ai Mẹ đă bảo đảm ơn cứu độ… thật thực là tinh thần của Mẹ hằng sống măi măi, xác thịt của Mẹ cũng không bị hư hoại tronmg mồ.
“Ôi Mẹ, Mẹ ở gần gũi với hết mọi người và bảo vệ hết mọi người, và cho dù mắt của chúng con không thể nh́n thấy Mẹ, chúng con hoàn toàn biết rằng, ôi Đấng ở trên cao, Mẹ đang sống giữa tất cả chúng con và Mẹ làm cho Mẹ hiện diện bằng những cách thức rất khác nhau… Mẹ là vị, như ghi chép, xuất hiện cách mỹ miều, và thân thể đồng trinh của Mẹ hoàn toàn thánh hảo, hoàn toàn thanh tịnh, hoàn toàn là nơi cư ngụ của thiên Chúa, bởi thế nó không bị tan thành bụi đất. Mặc dù vẫn có tính chất con người, thân xác này đă được biến đổi thành sự sống bất hoại thiên đ́nh, thực sự sống động và hiển vinh, không hư hại và thông dự vào sự sống trọn hảo.
“Thật vậy, không thể nào cái được biến thành chiếc b́nh của Thiên Chúa và là đền thờ sống động của thần tính chí thánh của Người Con Duy Nhất lại bị vây bọc trong ngôi mộ của tử thần. Chúng con vẫn mạnh mẽ tin tưởng rằng Mẹ c̣n tiếp tục bước đi với chúng con” (PG 98, coll. 344B – 346B, passim).
Người ta nói rằng đối với những người Byzantines th́ nghi thức của h́nh thức tu từ học nơi việc giảng giải, thậm chí nơi các bài thánh ca và thi ca được họ gọi là tropari, là những ǵ quan trọng trong việc cử hành phụng vụ cũng như vẻ đẹp của dinh thự thánh là nơi cử hành. Thượng Phụ Germanus, theo truyền thống, được nh́n nhận là một trong những vị đóng góp nhiều vào vấn đề làm tồn tại niềm xác tín này, tức là vẻ đẹp của lời lẽ, của ngôn ngữ và vẻ đẹp của dinh thự và âm nhạc cần phải được sánh vai với nhau.
Để kết thúc, tôi muốn trích những lời hứng khởi được Thượng Phụ Germanus dùng để diễn tả Giáo Hội ở vào lúc ban đầu của công việc nghệ thuật nhỏ bé này: “Giáo Hội là đền thờ của Thiên Chúa, là nơi linh thánh, là nhà cầu nguyện, là hội đồng của một dân là thân thể của Chúa Kitô… Giáo Hội là trời cao trên trái đất này, nơi vị Thiên Chúa siêu việt cư ngụ như trong nhà của Ngài và bước đi nơi Giáo Hội, thế nhưng cũng là một h́nh ảnh nên trọn của Cuộc Đóng Đinh, của ngôi mộ và của Cuộc Phục Sinh. Giáo Hội là nhà của Thiên Chúa, trong đó, hy tế nhiệm mầu ban sự sống được cử hành, đồng thời cũng là phần thẳm sâu nhất của cung thánh và là hang động thánh. Trong Giáo Hội có những viên trân châu thực sự và quí báu là những tín điều của giáo huấn được Chúa Kitô trực tiếp ban cho các môn đệ của Người” (PG 98, coll. 384B-385A).
Chúa Kitô kêu mời chúng ta hăy bắt chước Người, hăy nên giống Người, nhờ đó nơi mỗi một người dung nhan của Thiên Chúa, h́nh ảnh của Thiên Chúa lại được chiếu tỏa ra. Thật vậy, trong 10 Điều Răn, Thiên Chúa đă cấm tạo nên h́nh ảnh của Thiên Chúa, nhưng điều cấm này cần phải có là v́ xu hướng ngẫu tượng nơi các tín hữu có thể tỏ lộ khi giao tiếp với dân ngoại. Tuy nhiên, khi Thiên Chúa trở thành hữu h́nh nơi Chúa Kitô qua việc nhập thể, th́ thích đáng để khuôn đúc ra dung nhan của Chúa Kitô. Các ảnh tượng thánh dạy chúng ta hăy nh́n Thiên Chúa nơi h́nh dạng dung nhan của Chúa Kitô. Sau cuộc nhập thể của Con Thiên Chúa, bởi thế, người ta có thể thấy Thiên Chúa nơi những h́nh ảnh về Chúa Kitô cũng như nơi dung nhan của những vị thánh, nơi dung nhan của tất cả những người chiếu tỏa sự thánh thiện của Thiên Chúa. Bài học thứ hai là vẻ đẹp và giá trị của phụng vụ. Việc cử hành phụng vụ một cách ư thức về sự hiện diện của Thiên Chúa, nhờ giá trị và vẻ đẹp này người ta có thể nh́n thấy một chút ánh quang rạng ngời của Ngài, là việc của hết mọi Kitô hữu được huấn luyện sống bằng đức tin của ḿnh. Bài học thứ ba đó là ḷng yêu mến Giáo Hội. Vhính v́ quan tâm tới Giáo Hội mà con người chúng ta có khuynh hướng hay thấy các lỗi lầm của Giáo Hội, những ǵ là tiêu cực của Giáo Hội; thế nhưng, nhờ đức tin hỗ trợ, một đức tin làm cho chúng ta có thể nh́n một cách chính thực, chúng ta cũng có thể, nhày nay và măi măi, tái khám phá ra nơi Giáo Hội vẻ đẹp thần linh. Chính ở nơi Giáo Hội mà Thiên Chúa đă đích thân hiện diện, cống hiến ḿnh nơi Thánh Thể và tiếp tục hiện diện cho việc tôn thờ. Nơi Giáo Hội, Thiên Chúa nói với chúng ta, “Thiên Chúa bước đi với chúng ta”, như Thánh Germanus nói. Trong Giáo Hội, chúng ta lănh nhận ơn thứ tha của Thiên Chúa và chúng ta học biết thứ tha. Chúng ta hăy cầu nguyện để Ngài dạy cho chúng ta thấy nơi Giáo Hội sự hiện diện của Ngài, vẻ đẹp của Ngài, để thấy Ngài hiện diện trên thế giới, và Ngài cũng giúp chúng ta trở thành ánh quang rạng ngời cho ánh sáng của Ngài.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo tín liệu được Zenit phổ biến ngày 29/4/2009
|
