CHUYỆN KỂ CỦA MỘT
ĐỨC GIÁM MỤC
Tin vào Giáo Hội là một trong những
cách thể hiện ḷng tin vào Đức Kitô. Và người ta phải thừa nhận
rằng chính các mục tử trong cung cách hành động và thái độ của
ḿnh tác động lớn lao đến niềm tin của từng Kitô hữu.
Trong cuộc đời tôi, tôi có điều may
mắn là được tiếp xúc với những mục tử nhân dũng – nhân lành và
anh dũng (cách nói của linh mục Giuse Đinh Xuân Long, gốc giáo
phận Đà nẵng). Do đó tôi cảm nhận được niềm hạnh phúc và hy vọng
vào Hội Thánh, Thân ḿnh mầu nhiệm của Đức Kitô.
Bài viết này xin được kể lại một lần
gặp gỡ với ngài, một vị Giám mục khôn ngoan, nhân ái và can đảm.
Có lẽ không cần nêu danh tánh của ngài, đơn giản là v́ ngài có
một danh tánh ai cũng biết: Mục Tử Chân Chính.
Ngài là vị mục tử không nhượng bộ
trước bất công, không thoả hiệp với bóng tối. Ngài nói nhẹ nhàng
nhưng cương quyết. Nghe những câu trả lời cho những người chất
vấn ngài, người ta có cảm giác được an ủi, khích lệ và như được
gặp gỡ Đức Kitô là Chúa Chiên Lành.
Ngài hay gặp rắc rối phiền phức và
bị cấm đoán khi đi dâng lễ cho những cộng đoàn tín hữu ở vùng
sâu và heo hút vào các dịp Đại Lễ. Khi trả lời cho những người
có chức quyền về việc đó, ngài bảo: “Tôi thấy các anh dại quá
khi các anh cấm tôi đến dâng lễ cho những anh em Công giáo ở
vùng ấy!” Họ hỏi dại là dại làm sao. Ngài trả lời: “Này nhé, nếu
các anh để tôi tự do dâng Lễ, th́ tối đa ở đó cũng chỉ được
khoảng 20 giáo dân nghe tôi giảng. Nghe xong có khi về nhà họ
quên mất. Chứ các anh cấm tôi như thế, bây giờ cả thế giới đều
biết, đều nghe đến tôi. Đó là bài giảng hùng hồn. Như vậy không
phải các anh dại sao?”.
Nghe vậy, dĩ nhiên những người ấy im
lặng. Không biết họ nghĩ ǵ, nhưng tôi đoán chắc họ sẽ tự vấn,
và trong ḷng họ, như nhà văn DTH đă viết, “có một cuộc chiến
khác nổi lên”.
Chuyện về cái gọi là Uỷ ban Đoàn Kết
Công Giáo hay Công Giáo yêu nước mà dân chúng thường gọi là đám
quốc doanh cũng thú vị. Những người có quyền đến gặp ngài và đặt
thẳng vấn đề rằng ở nhiều giáo phận đă có cái Uỷ ban này, nhưng
trong giáo phận ngài th́ không. Họ nói rằng
nếu giáo phận tổ chức Uỷ ban ĐK này th́
mỗi năm nhà nước sẽ chi cho hai tỷ đồng để tiêu dùng.
Ngoài ra khi đi họp ở Hà nội th́ các ông “yêu nước” sẽ được ở
khách sạn năm sao, sẽ được đi Đồ sơn hay đi đâu đó nghỉ mát. Hai
tỷ đồng, số tiền lớn thật, có số tiền ấy ngài tha hồ làm được
nhiều việc. (Nghe điều này tôi mới biết tại sao những ông “yêu
nước” ở các nơi tích cực dữ dội!).
Nghe các ông ấy tŕnh bày đầy “hấp
dẫn” như thế, ngài hỏi lại: “Các ông nói cho tôi biết Uỷ ban ấy
là tổ chức tôn giáo hay tổ chức chính trị?” Họ trả lời: “Đó là
tổ chức chính trị phục vụ đảng và nhà nước”.
Họ dứt lời th́ ngài từ tốn nói: “Bây
giờ tôi hỏi các anh nhé. Các anh có muốn thấy gia đ́nh người ta
chia rẽ, xung khắc không? Giáo phận khác thế nào tôi không biết,
chứ ở giáo phận tôi nếu có cha nào tham gia vào uỷ ban ấy là lập
tức có chia rẽ và nghi kỵ ngay. Là Giám mục, không lẽ tôi muốn
nh́n giáo phận chia rẽ?”
Im lặng một lúc, ngài tiếp: “Các ông
có nghĩ rằng linh mục giỏi làm chính trị không? Trước kia các
ông nghĩ các linh mục tuyên uư trong Quân Lực VNCH làm chính
trị, nhưng sau hàng chục năm bắt các linh mục ấy đi học tập, các
ông đă biết các linh mục chẳng biết làm chính trị ǵ cả. Các ông
bảo Uỷ ban ĐK ấy là tổ chức chính trị mà kêu gọi các linh mục
không biết chính trị vào hoạt động là để họ phá chế độ!”
“Chưa hết”, ngài nói tiếp, “Dân ḿnh
c̣n nghèo khổ, ông nghĩ làm sao chúng tôi là Giám mục, linh mục,
là người có Đạo, lại có thể nhận hai tỷ đồng tiền của dân để
tiêu pha, rồi c̣n ở khách sạn năm sao, rồi đi du lịch nơi này
nơi nọ cho được?”
Nghe đến đó th́ họ không nói chuyện
UBĐK ấy với ngài nữa.
Một chuyện khác cũng rất thú vị là
chuyện về lá cờ. Trước đây đă có những tuyên bố thế này thế nọ
về cờ đỏ cờ vàng làm cho người dân hoang mang và cộng đồng người
Việt hải ngoại buồn phiền. (Nếu được nghe ngài nói, chắc cả nhà
nước lẫn dân chúng đều vui!).
Đó là một lần ngài đi nước ngoài.
Khi đến cơ quan nhà nước nhận hộ chiếu, người ta dặn ḍ ngài:
“Ông đi nước ngoài nhớ đừng chụp h́nh với lá cờ vàng ba sọc đỏ,
nếu không là toi đời ông!”. Ngài đáp ngay: “Vậy tôi trả hộ chiếu
lại cho các ông, tôi không đi nữa”. Họ ngạc nhiên hỏi ngài: “Sao
vậy?” Ngài cười: “Chứ nếu đi nước ngoài mà toi đời th́ đi làm
ǵ?”.
Rồi ngài nói với các ông ấy: “Này
nhé, tôi vào nhà ông, thấy ông để tượng Hồ chí Minh với lá cờ
đỏ, tôi có bảo ông đem đặt chỗ khác không? Đến nhà người ta ai
làm thế. Ở nước ngoài, nơi tôi đến có lá cờ vàng, chẳng lẽ tôi
bảo họ đem đi chỗ khác cho tôi ngồi và chụp h́nh à?”
Ngài nói tiếp, lư luận sắc bén: “Một
ngàn năm nô lệ giặc Tàu, một trăm năm nô lệ giặc Tây, vậy các
ông có ghét Tàu và Tây lắm không? Tôi thấy mấy ông lănh đạo vẫn
đứng chào cờ Trung quốc, chào cờ Pháp, Mỹ đó thôi. Vậy tại sao
lá cờ vàng của anh em người Việt ḿnh mà các ông căm ghét đến
thế?”
“C̣n nữa, hàng năm chúng ta đón bao
nhiêu Việt kiều, nhận bao nhiêu tiền họ gửi về, sao lại phải lúc
nào cũng căm ghét cờ của họ?”
Ngài nói thêm, như lời tâm sự, nghe
rất xúc động: “Năm 1954 gia đ́nh tôi di cư vào Nam. Gia đ́nh tôi
sống được và tôi lớn lên, ăn học là dưới lá cờ vàng. Nếu các ông
di cư năm ấy th́ các ông cũng thế thôi.”
Nghe những lời vô cùng hợp lư như
thế, chắc họ bất ngờ và ngượng ngùng lắm nên cuối cùng họ bảo:
“Thôi ông cứ đi...”
Một chuyện khác cũng rất thú vị mà
khi nghe ngài kể, tôi ngạc nhiên ṭ ṃ không hiểu ngài sẽ kết
luận thế nào. Ngài nói với cán bộ nhà nước: “Các ông nghĩ mà xem,
ở những nước Công giáo toàn ṭng như Pháp hay Ư có bao giờ chính
phủ yêu cầu toàn dân đi học giáo lư không? Ấy vậy mà ở Việt nam,
nhà nước đă từng ra lệnh cho toàn dân, có đạo cũng như không có
đạo phải đi học giáo lư cả thời gian dài”.
Nghe vậy, họ ngạc nhiên hỏi: “Chúng
tôi có thấy nhà nước bắt mọi người học giáo lư bao giờ đâu?”
Ngài bảo: “Chưa hiều à? Th́ trong dịp lễ phong Thánh cho các
Thánh Tử Đạo Việt Nam năm 1988 đó”. Họ cũng chưa hiểu (Và tôi
nghe ngài nói tôi cũng chưa hiểu!).
Ngài bảo: “Này nhé, năm đó các ông
phản đối việc phong thánh, nên các ông bắt mọi người, từ bí thư
đảng đến dân thường, từ thượng toạ Phật giáo đến người đạo khác,
từ linh mục đến giáo dân đi mítting nghe các ông nói về Giáo Hội
Công Giáo, về các Thánh Tử Đạo. Các ông chê trách, các ông lên
án, các ông cho là nhiều vị Tử đạo là xấu, là theo thực dân, Đạo
Công giáo là không đúng v.v...”
Họ vẫn chưa hiểu và hỏi ngài: “Vậy
sao ông bảo nhà nước bắt dân học giáo lư?”. Ngài cười: “Vẫn chưa
hiểu à? Bây giờ nhé, chúng ta nói chuyện thật ḷng như những
người b́nh thường với nhau đi, tôi lột lon Giám mục của tôi, các
ông cũng lột lon cán bộ đi. Các ông có biết thời trước 1954 dân
chúng gọi Việt minh là ǵ không? Là Vẹm đó. Vẹm là nói dối, họ
bảo nói dối như Vẹm. Vậy các ông nói ǵ th́ dân cũng hiểu ngược
lại. Các ông càng nói xấu Giáo Hội, nói xấu các Thánh Tử Đạo th́
người ta càng hiểu rằng Giáo Hội Công Giáo là tốt, các Thánh Tử
Đạo là tốt”.
Nghe nài nói xong, họ im lặng (chứ
biết trả lời thế nào). Ngài nói sâu sắc, rơ ràng và rất thật.
Tôi nghĩ rằng ai nghe chuyện này cũng đều thán phục ngài.
Nói về người Công giáo và chữ Quốc
ngữ, ngài cũng có lư luận thú vị. Ngài bảo rằng có một gia đ́nh
kia giàu có lắm. Trong nhà có một đứa con và một người giúp
việc. Người con ỷ lại, chỉ lo ăn chơi, trong khi người giúp việc
th́ chăm chỉ làm việc và dành dụm. Rồi một ngày kia, người con
ấy phá sản, phải vay mượn nợ khắp nơi. Lúc ấy người con phải nhờ
đến người giúp việc kia bảo lănh cho ḿnh. Hoá ra cuối cùng vị
thế phải thay đổi!
Ngài dùng ví dụ ấy để diễn tả sự
thật này là chữ Quốc ngữ do cha Alexandre de Rhodes lập ra với
mục đích truyền giáo. Như vậy chữ Quốc ngữ trước hết là của
người Công giáo, nhưng cuối cùng người Công giáo lại không biết
sử dụng thứ chữ “gia bảo” của ḿnh. Bằng chứng là có được bao
nhiêu nhà văn nhà thơ Công giáo?
C̣n nhiều điều thú vị mà tôi học
được từ vị Giám mục khả kính ấy. Tôi lắng nghe ngài kể chuyện mà
cảm phục tài lư luận, sự phán đoán và cái tâm trong sáng của vị
Mục tử. Viết lại chuyện này, tôi thầm cám ơn Chúa v́ Giáo Hội
Việt Nam được diễm phúc có những mục tử như ngài và cám ơn Chúa
v́ ḿnh được gặp gỡ ngài. Chúng ta cám ơn Chúa v́ Ngài vẫn ở
giữa dân Ngài qua những vị mục tử nhân lành, anh minh và can
trường.
Xin Chúa chúc lành cho ngài, để ngài
được như lời Kinh Thánh: “Chúa
đă ban cho tôi miệng lưỡi đă được huấn luyện, để tôi biết dùng
lời nói nâng đỡ kẻ nhọc nhằn.” (Is. 50,4). Dân Chúa nhọc nhằn
được nghe lời của của mục tử nhân dũng th́ lập tức thấy b́nh an
và hy vọng.
Gioan Lê Quang Vinh