Hôm nay, tôi muốn dừng lại để xét tới chiều kích pháp lư vốn sẵn có nơi hoạt động mục vụ trong việc sửa soạn và cho lănh nhận hôn phối, hầu t́m cách làm sáng tỏ mối liên hệ giữa việc làm này với tiến tŕnh pháp lư của hôn nhân”

Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI

Huấn Từ Khai Mạc Năm Pháp Luật của Ṭa Rôta Rôma Thứ Bảy 22/1/2011

 

………

 

Vic bàn lun sau công đồng chung Vaticanô II v giáo lut được tp trung vào vn đề v mi liên h gia lut l và vic chăm sóc mc v. Ch trương ni tiếng ca Người Tôi T Đáng Kính Gioan Phaolô II chkhông đúng khi cho rng để mc v hơn th́ lut l cn phi gim pháp lư đi - it is not true that, to be more pastoral, the law should be less juridical” (cf. Address to the Roman Rota, 18 January 1990, n. 4), là nhng ǵ cho thy vic quyết lit mun thng vượt mt th minh nhiên phn đề.

 

Đức Gioan Phaolô II nói: “Các chiu kích pháp lư và mc v là nhng chiu kích liên kết vi nhau bt kh phân ly trong Giáo Hi, mt giáo hi đang hành tŕnh trên trn thế. Khía cnh duy nht v mi ḥa hp ca chúng trên hết xut phát t đích đim ca ca chúng, đó là phn ri ca các linh hn” (ibid.). ln đầu gp g anh ch em vào năm 2006, tôi đă c gng đề cao v ư nghĩa mc v đích tht ca các nguyên nhân hy hôn được căn c vào ḷng mến chung chân lư (cf. Address to the Roman Rota, 28 January 2006). Hôm nay, tôi mun dng li để xét ti chiu kích pháp lư vn sn có nơi hot động mc v trong vic sa son và cho lănh nhn hôn phi, hu t́m cách làm sáng t mi liên h gia vic làm này vi tiến tŕnh pháp lư ca hôn nhân.

 

Chiu kích giáo lut để sa son kết hôn không phi là mt yếu t hin nhiên mt cách tc khc. Tht vy, mt đàng th́ người ta nhn thy rng trong tiến tŕnh sa son kết hôn nhng vn đề v giáo lut có mt v thế nhún nhượng – nếu không mun nói là tm thường không quan trng - v́ vn có khuynh hướng nghĩ rng đôi phu thê tương lai không chú trng cho lm ti nhng vn đề giành cho các chuyên gia.

 

Đàng khác, cho dù nhu cu cn đến công vic pháp lư là nhng ǵ đi trước hôn nhân và là nhng ǵ xác định là “không ǵ gây tr ngi cho vic c hành hiu năng và hp pháp ca nó” (Code of Canon Law, can. 1066), không tr mt s ǵ, vn hin đang có mt quan nim ph thông ch trương rng vic cu xét các phn t mun thành hôn và vic công khai tuyên b trong nhà thi cuc thành hôn ca h hay nhng cách thc thích hp khác để thi hành nhng thm vn cn thiết cn phi có trước cuc thành hôn (cf. ibid., can. 1067) – bao gm c vic d b kết hôn – li là nhng điu kin chính thc duy nht. Tht vy, vn thường có nhng ư nghĩ rng trong vic chp nhn cho các cp kết hôn, nhng v mc t cn phi t ra ân cn rng răi, v́ quyn kết hôn t nhiên ca con người ta đang gp nguy him. 

 

V vn đề này cn phi cia s v chiu kích pháp lư ca chính hôn nhân. Nó là mt ch đề đă được tôi đề cp đến trong bi cnh suy tư liên quan đến s tht v hôn nhân, trong đó, ngoài nhng ǵ khác, tôi đă nói rng: “V vn đề tương đối hóatính cht ch quan và t do ca cm nghim t́nh dc, truyn thng ca Giáo Hi đă minh nhiên khng định rng tính cht pháp lư t nhiên ca hôn nhân, tc là, s kin nó t bn cht thuc v môi trường công lư nơi nhng liên h liên bn v. Theo quan đim y, lut l thc s được đan kết vi s sng và t́nh yêu như là mt trong nhng tht buc ni ti ca vic nó hin hu” (Address to the Roman Rota, 27 January 2007). Bi vy, kkông có vn đề mt th hôn nhân theo đời sng và th kia theo lut l: hôn nhân ch là mt cơ cu duy nht, nó cu to nên mt liên kết thc s v pháp lư gia người nam và người n, mt liên kết nâng đỡ năng lc phu thê chân thc ca s sng và t́nh yêu.

 

Hôn nhân được cp tân hôn c hành, thành phn được vic chăm sóc mc v quan tâm và là đối tượng ca tín lư có tính cách giáo lut, là mt thc ti duy nht, t nhiên và cu độ, mt thc ti phong phú thc s được hành s bng nhng đường li khác nhau nhưng vn không v́ thế nó b mt đi căn tính thiết yếu ca ḿnh. Khía cnh pháp lư là nhng ǵ liên kết mt cách ni ti bi yếu tính ca hôn nhân. Điu này được hiu theo chiu hướng ca mt th quan nim v lut phi thc chng, nhưng được quan tâm theo quan đim ca liên h tính hp vi công lư.

 

Quyn kết hôn, ius connubii, là nhng ǵ cn phi được thy theo quan đim y. Nói cách khác, nó không phi là mt ch trương ch quan là các v mc t cn phi làm trn, bng vic ch cn chính thc nh́n nhn, tính cht độc lp ca ni dung hiu năng ca cuc kết hôn. Quyn được kết hôn bao hàm là con người có th và có ư thc s c hành nó, tc là, theo s tht ca yếu tính nó theo như Giáo Hi dy v nó. Không ai có th đ̣i quyn để c hành mt l nghi hôn phi. Tht vy, ius connubii là nhng ǵ liên quan ti quyn c hành mt cuc thành hôn chân thc.

 

The ius connubii bi thế không b chi b mi khi nhng đ̣i hi căn bn trong vic cn phi hành s nó rơ ràng b thiếu vng, tc là, nếu kh năng cn cho vic kết hôn hin nhiên không có hay con người trong cuc có ư mun mt điu ǵ đó không hp vi thc ti t nhiên ca hôn nhân. V vn đề này tôi mun tái khng định nhng ǵ tôi đă viết sau Thượng Ngh Giám Mc Thế Gii v Thánh Th: “V́ bi cnh phc tp v văn hóa là bi cnh Giáo Hi ngày nay gp phi nhiu x s mà Thượng Ngh này cũng kêu gi hăy ti đa chú trng v mc v đối vi nhng cp được hướng dn d b hôn nhân cũng như ti vic nm chc trong tay nhng xác tín ca h v các đ̣i hi cn cho vic thành hiu bí tích Hôn Phi. Vic nghiêm chnh nhn thc v vn đề này s giúp tránh được các trường hp xy ra nhng quyết định hp tp bc đồng hay nhng lư l nông ni hi ht là nhng ǵ khiến hai con người tr gánh vác nhng th trách nhim mà by gi h không th tôn trng (cf. Propositio, n. 40). S thin được Giáo Hi và toàn th xă hi trông mong nơi hôn nhân cũng như gia đ́nh được xây dng trên hôn nhân là nhng ǵ rt cao c cn đến vic trn vn dn thân mc v v lănh vc đặc bit này. Hôn nhân và gia đ́nh là nhng cơ cu cn phi được c vơ và bênh vc khi hết mi lc thuyết v bn cht chân thc ca chúng, v́ bt c điu ǵ làm tn thương đến chúng đều gây thương tn cho chính xă hi” (Post-Synodal Apostolic Exhortation, Sacramentum Caritatis, 22 February 2007, n. 29).

 

Vic chun b thành hôn, qua các giai đon khác nhau ca nó, như được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II din t trong Tông Hun Cng Đồng Gia Đ́nh – Familiaris Consortio (22/11/1981), chc chn có nhng mc đích vượt lên trên chiu kích pháp lư, v́ chân tri ca nó được cu to nên bi s thin nguyên vn, nhân bn và Kitô giáo ca cp hôn nhân này cũng như ca con cái sau này ca h (cf. n. 66), thc s là nhm đến t́nh trng thánh đức nơi đời sng ca h (cf. CIC, can. 1063, 2). Tuy nhiên, không bao gi được quên rng mc tiêu trc tiếp ca vic chun b này đó là phát động vic t do c hành mt cuc hôn nhân đích thc, tc là c vơ vic cu to nên mt liên kết v công lư và yêu thương gia v chng vi nhau, mang đặc tính duy nht và bt kh phân ly, nhm ti thin ích ca v chng cũng như vic sinh thành dưỡng dc con cái ca h, và nơi thành phn lănh nhn phép ra, nó to nên mt trong các bí tích ca Tân Ước. Vic chun b này không có chuyên ch mt s đip v ư h ngoi ti, nó li càng không áp đặt mt mu thcc v văn hóa; trái li, đôi trai gái trong cuc được đặt vào trong mt v thế khám phá ra s tht va mt th bn năng t nhiên và mt th kh năng dn thân là nhng ǵ được ghi khc ccnơi thc th liên h ca ḿnh như mt con ncgười nam – n. T điu y xut phát ra lut l, như là mt yếu t thiết yếu ca mi liên h hôn nhân, được bt ngun t kh năng t nhiên ca v chng làm hin thc hóa tng ân t trao tng bn thân ḿnh.

 

Lư trí và đức tin tuy nhiên tranh nhau làm sáng t chân lư v s sng này, mc dù nó vn cn phi rơ ràng, như V Đáng Kính Gioan Phaolô II đă dy thêm rng “Giáo Hi không t khước vic c hành mt cuc hôn nhân đối vi con người có bene dispotitus, du theo quan đim siêu nhiên h cun b mt cách không trn vn, min là h có ư ngay lành trong vic kết hôn theo thc ti t nhiên ca hôn nhân” (Address to the Roman Rota, 30 January 2003, n. 8).

 

Theo chiu hướng y cn phi đặc bit chú ư ti vic theo đui qua vic chun b thành hôn, cho dù là chun b xa, chun b gn hay chn b lin - remote preparation, proximate preparation or immediate preparation (cf. John Paul II, Apostolic Exhortation Familiaris Consortio, 22 November 1981, n. 66).

 

Trong s nhng phương tin để nm chc được d tính ca cp trai gái trong cuc có thc s là phi ngu hay chăng, th́ cn phi thc hin vic kho sát tin hôn. Vic kho sát này có mc đích pháp lư là chính, đó là bo đảm rng không có ǵ ngăn tr cho vic c hành thành hiu và hp pháp cuc thành hôn. Tuy nhiên, tính cht pháp lư không có nghĩa là tính cht chính thc, như th nó là mt vic làm v hành chính, như đin mt mu đơn đựa theo mt lot nhng câu hi. Trái li, nó là mt cơ hi mc v đặc thù – mt cơ hi được thc hin hoàn toàn nghiêm chnh và chú trng – trong đó, qua mt cuc đối thoi đầy trân trng và thân t́nh, v mc t t́m cách giúp đỡ con người nghiêm chnh đối din vi s tht v chính bn thân ḿnh cũng như v ơn gi nhân bn và Kitô giáo ca h đối vi đời sng hôn nhân.

 

Theo chiu hướng này, vic đối thoi, mt vic bao gi cũng phi thc hin riêng bit vi tng cá nhân ca cp trai gái mun ly nhau, mà vn không coi nh kh th thc hin các cuc đàm thoi vi c hai người – đ̣i phi có mt bu không khí hoàn toàn chân t́nh, nhn mnh đến s kin chính h là thành phn tiên quyết trong cuc và là nhng người tiên quyết cn phi c hành mt cuc hôn phi hiu thành.

 

Như thế, bng nhng phương tin khác nhau sn có cho vic cn thn chun b và chng thc, cn phi thc hin mt tác động mc v hiu nghim để t́m cách ngăn nga vn đề tiêu hôn. Cn phi hết sc thc hin bao nhiêu có th vic ngăn chn cái ṿng lun qun ti bi thường xy ra gia mt cuc kết hôn được cho là kh dĩ mà chng chun b đàng hoàng t tế và chng nghiêm chnh kho sát v các điu kin tiên quyết cho vic c hành hôn nhân, vi vic tuyên b theo pháp lư là vic đôi khi d dàng nhưng li có mt bn cht trái ngược, trong đó chính hôn nhân được coi là vô hiu ch v́ căn c nguyên vào vic nhn định v t́nh trng tht bi ca nó.

 

Đúng thế, không phi tt c mi nguyên nhân v vic v sau tuyên b là tiêu hôn đều có th được nhn thy hay bày t trong vic chun b hôn nhân; tuy nhiên, cũng không đúng trong vic ngăn cn không cho kết hôn căn c vào nhng gi định bp bênh, chng hn như nhng gi định cho rng, ngày nay và thi đại này, con người thường không có kh năng thành hôn hay ch dường như ước mun thành hôn mà thôi. Theo quan đim y th́ nhng ai được kư thác cho vic chăm sóc các linh hn dường như cn phi nhn thc sâu sc hơn na v trách nhim ca ḿnh trong vn đề này. Nói chung, Giáo Lut và đặc bit là lut v hôn nhân và v th tc, chc chn đ̣i phi thc hin mt cuc chun b nhưng ư thc đặc bit v các khía cnh căn bn cũng như v các khía cnh c th trc tiếp ca giáo lut, liên quan ti nhng phn v ca nó, to nên mt điu kin chính yếu có tm quan trng nng ct đối vi tt c mi thành phn hot động mc v, nht là nhng ai ch động trong vic chăm sóc mc v v gia đ́nh.

 

Ngoài ra, tt c nhng điu này đ̣i hi là công vic ca các ṭa án trong giáo hi chuyn đạt mt s đip đồng thanh v nhng ǵ là thiết yếu nơi hôn nhân, hp vi Hun Quyn cũng như vi giáo lut và cùng nht trí nói lên. Nếu cn đến mi hip nht v khoa pháp lư, mt khoa được trao phó cho vic chăm sóc ca Pháp Ṭa này, th́ nhng ṭa án khác trong giáo hi cn phi tuân hp vi khoa pháp lư có tính cht xoay vn này (cf. John Paul II, Address to the Roman Rota, 17 January 1998, n. 4). Mi đây tôi đă nhn mnh đền nhu cu cn phi phán đoán mt cách đúng đắn nhng căn nguyên liên quan ti t́nh trng bt kh ưng thun (cf. Address to the Roman Rota, 29 January 2009).

 

Vn đề này tiếp tc là nhng ǵ rt thích thi. Tiếc thay, nhng ch trương sai lm vn c̣n tn ti, chng hn như ch trương nhn din vic suy xét ca phán đoán cn cho hôn nhân (cf. CIC, can. 1095, n. 2) vi vn đề khôn ngoan được mong đợi trong vic quyết định thành hôn, bi thế gây ln ln vn đề kh năng vi mt vn đề khác vn không làm suy yếu tính cht hiu lc v́ nó liên quan ti tm mc khôn ngoan thc tế giúp thc hin quyết định, mt quyết định dù sao cũng thc s có tính cht hôn phi  (Unfortunately incorrect positions still endure, such as that of identifying the discretion of judgement required for the marriage (cf. CIC, can. 1095, n. 2) with the hoped for prudence in the decision to get married, thus confusing an issue of capacity with another which does not undermine the validity since it concerns the level of practical wisdom with which a decision is taken which is, in any case, truly matrimonial). T́nh trng lm ln này s tr nên trm trng hơn na nếu mun gán tác dng vô hiu cho nhng quyết định hp tp vi vàng xy ra trong đời sng hôn nhân (The misunderstanding would be yet more serious were there a wish to assign an invalidating effect to rash decisions made in married life).

 

Trong bi cnh hy hôn v́ vic loi tr đi mt tính cht thiết yếu ca hôn nhân (cf. ibid., can. 1101 § 2), cũng cn phi thc hin mt cuc dn thân nghiêm cn để nhng tuyên b v pháp lư phn nh s tht v hôn nhân, cùng mt s tht cn phi được sáng t vào lúc cho kết hôn. Tôi đang đặc bit nghĩ đến vn đề loi tr đi yếu t thin ích ca người phi ngu - bonum coniugum. Đối vi vic loi tr này, cùng mt mi nguy him cũng đe da vic áp dng đứng đắn các qui chun v s bt lc dường như tái din, tc là vic t́m kiếm các nguyên nhân hy hôn mà không thèm lưu ư ti vic cu to ca mi liên h phi ngu mà ch lưu ư ti cái hin thc hóa ca nó trong đời sng. Cn phi chng li khuynh hướng biến nhng thiếu sót đơn gin ca các đôi phi ngu trong đời sng v chng ca h thành nhng khuyết đim ca s ưng thun (It is necessary to resist the temptation to transform the simple shortcomings of the spouses in their conjugal existence into defects of consent).

 

Thc ra vic loi tr thc s có th xy ra ch khi nào vic định đot đối vi s thin ca các đôi phi ngu b tác hi (cf. ibid. can. 1055 § 1), mt s thin b loi tr bi mt tác động tích cc ca ư mun. Tht là ngoi thường khi xy ra nhng trường hp không nh́n nhn người phi ngu hay trường hp loi tr đi vic hướng dn thiết yếu v cng đồng sng phu thê cho thin ích ca người phi ngu. Thm quyn pháp lư ca Ṭa Rota Roma cn phi chú trng thm định vn đề làm sáng t nhng gi thuyết loi tr đi yếu t thin ích ca người phi ngu - bonum coniugum…………

 

………………….

 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch trực tiếp từ mạng điện toán toàn cầu của Ṭa Thánh (những chỗ được in đậm lên là do tự ư của người dịch trong việc làm nổi bật những điểm chính yếu quan trọng)

 http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2011/january/documents/hf_ben-xvi_spe_20110122_rota-romana_en.html