CHA MẸ VÀ CON CÁI

Trẻ vị thành niên không bị kết án phạm pháp, mà chỉ có bố mẹ chúng mới bị khép tội phạm pháp. Ngày nay giới răn thứ tư “Hăy thảo kính cha mẹ” hiếm khi được trưng ra như phương tiện phục hồi nếp sống an b́nh trong gia đ́nh. Nếu kỷ luật trong gia đ́nh bị lơ là th́ về sau khó mà phục hồi lại được. Như Coleridge từng nói: “Nếu bạn dạy dỗ con cái theo một đường lối khiến chúng ác cảm với các t́nh cảm tôn giáo của các dân tộc nơi mà chúng sinh sống, th́ chúng sẽ dễ dàng trở nên những kẻ côn đồ hay là những kẻ cuồng tín và cả hai loại người này cũng chẳng khác ǵ nhau”. Cách cư xử của con cái đối với cha mẹ chúng đă để lại những hậu quả khác nhau. Các bà mẹ thường phải đau khổ v́ bọn chúng sống bê bối nhiều hơn là các bậc làm cha vui mừng v́ hạnh kiểm của chúng.

Bổn phận cha mẹ đối với con cái một đàng là phải tránh đối xử khắc nghiệt với chúng, một đàng không được buông thả chúng. Thiên Chúa ban cho cha mẹ đứa con như một chất liệu mềm dẻo để đúc thành tốt hoặc thành xấu. Giả như Thiên Chúa đặt vào tay bậc làm cha mẹ một viên kim cương quư giá và bảo họ khắc lên đó một câu mà ngày phán xét cuối cùng sẽ được đọc lên cho mọi người nghe và câu đó sẽ được kể như bản chỉ dẫn cho thấy tư tưởng và lư tưởng của họ th́ sao nhỉ? Hẳn họ sẽ ghi khắc cẩn thận biết bao! Ấy thế mà chính cha mẹ sẽ bị phán xét vào ngày chung thẩm về tấm gương mà họ để lại cho con cái ḿnh. Trách nhiệm kinh khủng này dĩ nhiên không bao giờ có nghĩa là nếu con cái phạm sai lầm, cha mẹ phải nổi cơn thịnh nộ lên, bởi v́ như thế sẽ làm chúng nhụt chí. Cha mẹ phải đóng vai Thiên Chúa trong gia đ́nh ḿnh. Nếu họ tỏ ra như bạo chúa th́ họ sẽ vô t́nh phát triển thứ t́nh cảm chống đối tôn giáo nơi con ḿnh. Trẻ con thường yêu thích được chấp thuận, chúng rất dễ rơi vào tuyệt vọng nếu bị khiển trách quá mức. Sẽ khó dạy bảo về T́nh yêu và ḷng xót thương của Chúa cho con cái ḿnh biết bao nếu các nhiếp chính của Ngài (tức bố mẹ) trong môi trường gia đ́nh lại cư xử không hề biết thương xót hoặc khó khăn lắm mới làm được điều đó! Một khi thiện chí đă bị hạ thấp, lũ trẻ bị lăng mạ th́ chắc chắn chúng sẽ tỏ ra cho cha mẹ thấy chúng cũng chẳng tốt hơn những ǵ bố mẹ đă nghĩ về chúng.

Trẻ con đến với Kitô giáo theo cách thức của chúng qua lời nói của Đấng Sáng Lập: “Hăy để trẻ nhỏ đến cùng Ta, đừng ngăn cản chúng v́ nước trời thuộc về những kẻ giống như chúng”. Ngài đă thánh hiến tuổi thơ bằng cách trở nên một đứa bé, vui đùa trên vùng đồi núi xanh ngắt làng Nazaréth, ngắm nh́n chim mẹ đùa giỡn với bầy con. Từ ngày đó, điều này đă trở nên muôn đời đúng đắn: “Hăy dạy dỗ đứa bé con đường chân chính, và măi đến già, nó sẽ không xa ĺa khỏi con đường ấy”. Khi non cây nghiêng phía nào, th́ khi lớn lên cây nghiêng phía ấy. Thật thú vị khi nh́n vào những đứa trẻ, chúng ta có thể đoán được đường lối hành động của chúng dựa theo gốc gác gia đ́nh chúng. Cây tốt th́ mới sinh trái ngọt, v́ thế người ta có thể suy đoán tính t́nh bố mẹ qua đám con của họ. Người ta thấy rằng trong những gia đ́nh nào mà cha hoặc mẹ chỉ cần liếc nh́n một cái là đứa trẻ cũng đă biết ư của cha mẹ để làm theo, th́ những đứa trẻ trong gia đ́nh đó không sợ bị hư thân, lầm lạc.

Ngày nay người ta có khuynh hướng trút trách nhiệm cho nhà trường. Tuy nhiên phải nhớ rằng giáo dục một đứa trẻ th́ khác xa với việc lo chăm bón đất, lo đủ khí trời và ánh sáng. Một hạt giống sẽ lớn mau hơn tuỳ theo đất đai và khí hậu, tuy nhiên cây có lớn lên c̣n tuỳ nơi hạt được gieo nữa. Cũng thế, giáo dục không phải chỉ là giáo dục tâm trí mà phải giáo dục cả ư chí nữa. Tri thức nằm trong tâm trí c̣n tính t́nh nằm nơi ư chí. Chất đống tri thức vào tâm trí đứa bé mà chẳng rèn luyện ư chí nó yêu mến điều thiện th́ khác nào đưa khẩu súng nhét vào tay nó. Không được giáo dục mặt tâm trí th́ đứa trẻ có thể trở thành một con người đần độn. Chứ được giáo dục mặt tâm trí mà thiếu giáo dục ḷng yêu mến điều thiện th́ một đứa bé có thể trở thành một con quỉ ma mănh.

Tuổi trẻ hôm nay là tương lai của đất nước. Những người trẻ là nguồn bảo đảm cho đất nước được tiến bộ, là mũi tên mạnh mẽ dẫn đất nước đến một tương lai sán lạn hơn, là đôi cánh cao bay chất chứa bao kỳ vọng. Ngay cả trong thời chiến, sức mạnh của một dân tộc không hệ tại đạn bom của nước đó mà hệ tại những người chiến sĩ bảo vệ nước. Trong thời b́nh, không phải là nền kinh tế hay chính trị cứu vớt đất nước mà chính là những kinh tế gia tài ba và những chính khách lỗi lạc, song muốn được như thế, trước đó họ phải là những đứa con gương mẫu. Muốn được thế, thứ nhất, phải có ơn Chúa, thứ hai phải được gia đ́nh dạy cho bài học về t́nh yêu và chân lư và được nhà trường dạy cho kiến thức và ḷng tự chủ. Ngay cả trong những thất bại đầu đời của đàn con, các bậc cha mẹ cũng chớ nên ngă ḷng, mà hăy nhớ rằng cách đây mười lăm thế kỷ, khi nh́n thấy một bà mẹ nát ḷng v́ cậu con hoang đàng, thánh Ambrosiô đă nói với bà ta như sau: “Này bà Monica, bà đừng sợ, cậu bé mà bà đă tốn bao nhiêu nước mắt như thế th́ không thể nào hư mất đâu”. Thật thế, cậu bé cao ngạo và lêu lổng đó về sau đă trở thành vị thánh Augustinô vĩ đại, uyên thâm. Mọi người trước khi qua đời đều nên đọc tập “Tự thú” của Ngài.

Đức cha Fulton Sheen. (Nguyên tác: Way to Happiness)