Nguồn gốc và ý nghĩa việc tôn thờ Thánh Tâm Chúa Giê su

 
 
Kết thúc Tháng Dâng Hoa kính Đức Mẹ, cùng với toàn thể Giáo hội, chúng ta bước vào Tháng Sáu – Kính Trái Tim Cực Thánh Chúa Giêsu (Thánh Thánh Tâm). Tháng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu là cơ hội cho ta tiếp xúc nhiều hơn với Lời Chúa và thân mật sống với Thánh Thể Chúa để ta hiểu tình Chúa yêu ta cao sâu, mênh mông thế nào hầu đáp lại tình Chúa yêu ta. Đây là dịp người tín hữu chiêm ngắm, chúc tụng ngợi khen tình yêu thương vô biên của Thiên Chúa, đồng thời mau mắn dâng mình đền tạ những tội lỗi xúc phạm đến tình yêu cao cả đó.
Bước vào tháng sáu là chúng ta bước vào mẫu gương của tình yêu tuyệt vời nơi Thánh Tâm Chúa Giêsu và Trái Tim Vô Nhiễm Đức Mẹ Maria. Thánh Tâm Chúa Giêsu bừng cháy lửa yêu thương nhân loại. Qua dòng lịch sử của ơn Cứu độ, Thiên Chúa luôn đồng hành, nâng đỡ và yêu thương Dân Ngài.
Con người ngập tràn trong tội lỗi nhưng Thiên Chúa không bỏ mặc, nhưng đã tưới gội bằng ngàn muôn ân sủng của Ngài. Máu và Nước từ Thánh Tâm Chúa Giêsu đã trở nên nguồn ơn cứu độ đời đời cho nhân loại. Qua mọi thời đại, con người vẫn luôn được mời gọi chạy đến với Thánh Tâm Chúa, để đón nhận tình yêu và sự đỡ nâng của chính Chúa. Yêu thương là hạnh phúc, kín múc mạch suối tình yêu từ Thánh Tâm Chúa Giêsu đem tưới vào đời mình là ta sẽ có được bình an hạnh phúc, một sự bình an sâu thẳm và niềm hạnh phúc đích thực chỉ tìm gặp nơi Thánh Tâm Giêsu yêu thương.
Sự quan phòng của Thiên Chúa tuy vẫn là mầu nhiệm cao vời, nhưng đã trở nên gần gũi và dễ hiểu bởi sự mộc mạc và bình dị của tình yêu nơi Trái Tim con người Chúa Giêsu ở giữa nhân loại. Nơi Chúa Giêsu, Trái Tim của Thiên Chúa nhập làm một với trái tim loài người, hòa cùng nhịp đập với trái tim con người. Cũng trong kế hoạch nhiệm mầu của Tình Yêu, qua Thánh Tâm Chúa Giêsu, Thiên Chúa đã chinh phục thế giới bằng tình yêu qua sự hiến dâng, chia sẻ và thứ tha. Nơi Trái Tim Chúa Giêsu, quyền lực của tình yêu đã lên ngôi, quyền lực đó là lòng đơn sơ, khoan hòa và tha thứ, bởi chỉ có con đường khoan hòa và tha thứ mới dẫn đến sự gặp nhau của hai trái tim trong tình yêu.
Không ai có thể thấu hiểu được tình yêu cứu độ cao sâu, huyền nhiệm, vô tận mà Thiên Chúa dành cho loài người, nếu như Người không biểu lộ điều ấy cách cụ thể qua Con Một của Người là Chúa Giêsu Kitô. Đó là một hình thức biểu lộ tối hậu về tình thương. Thiên Chúa đã tự hiến con mình cho nhân loại. Thiên Chúa đã để cho con mình phải chết. Thiên Chúa đã để cho trái tim con mình phải bị đâm thâu. Thiên Chúa đã để máu và nước từ trong Trái Tim Chúa Giêsu đổ hết ra.
Vào những thế kỷ đầu của lịch sử Giáo Hội, Phụng Vụ chưa có hướng dẫn về sự tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu. Việc đạo đức chỉ do các tu sĩ dòng Thánh Augustinô, Biển Đức, Đaminh, Phanxicô, hướng vào tôn kính Năm Dấu Thánh Chúa Giêsu: Các dấu đinh vào hai tay, hai chân Chúa và dấu lưỡi đòng thâu qua cạnh sườn đến trái tim “máu cùng nước chảy ra”.
Dù vậy, cũng có nhiều suy niệm liên quan đến việc đạo đức tôn thờ lòng Yêu Thương của Thiên Chúa diễn giải từ Tin Mừng Thánh Gioan: “Thiên Chúa yêu thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Người thì khỏi phải chết, nhưng được sống muôn đời” (Ga 3: 16). Điều này thúc giục người tín hữu nhiệt thành yêu mến Thiên Chúa và yêu mến Đấng được Thên Chúa Cha ban cho nhân loại, nhờ quyền năng Chúa Thánh Thần, nhập thể trong lòng Đức Trinh Nữ Maria, là Đức Giêsu Kitô làm người, chịu mọi khổ hình, đổ hết giọt máu và nước cuối cùng, chịu chết để cứu chuộc nhân loại vì lòng yêu thương và từ bi nhân hậu của Người, để hòa giải nhân loại tội lỗi với Thiên Chúa.
Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu đầu tiên được cử hành ngày 31-8-1670 ở Rennes, Pháp, nhờ nỗ lực của linh mục Gioan Eudes (1602-1680). Tại Rennes, lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu lan rộng, nhờ thị kiến của thánh nữ Margaret Maria Alacoque (1647-1690) mà lòng sùng kinh Thánh Tâm Chúa Giêsu mới lan rộng toàn cầu.
Trong những lần thị kiến, Chúa Giêsu hiện ra với thánh nữ Margarita Maria, Thánh Tâm Chúa Giêsu là trung tâm điểm. Lần hiện ra "quan trọng" nhất xảy ra vào ngày 16-6-1675, trong tuần bát nhật lễ Mình Máu Thánh, là nguồn gốc lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu. Trong lần thị kiến đó, Chúa Kitô yêu cầu thánh nữ Margarita Maria xin được mừng kính lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu vào thứ Sáu sau tuần bát nhật lễ Mình Máu Thánh, để đền tạ những sự xúc phạm của con người đối với sự hy sinh của Chúa Giêsu. Thánh Tâm Chúa Giêsu không đơn giản là trái tim bình thường mà còn là Tình yêu Ngài dành cho nhân loại.
Qua các lần hiện ra với thánh nữ Margarita Maria, Chúa Giêsu đã cho thánh nữ được chiêm ngưỡng Trái Tim Người, “một trái tim đã yêu thương con người đến thế, mà chỉ nhận được sự đáp trả bạc bẽo vô ơn.” Thánh nữ còn được Chúa Giêsu ủy thác việc xin Bề trên Giáo Hội cho thiết lập một ngày lễ kính Thánh Tâm. Chúa Giêsu đã mở Trái Tim Người ra và phán, “Hãy nhìn xem Trái Tim này, Trái Tim yêu thương con người qúa sức đến không tiếc sự gì cho đến tiêu hao kiệt quệ. Phải đền tạ Thánh Tâm vì những xúc phạm của loài người. Cha hứa với con rằng Trái Tim sẽ rộng mở để tràn đổ muôn vàn ơn phúc trên những kẻ tôn kính Trái Tim Cha.”
Với nữ tu Josefa Menendes người Tây Ban Nha, Chúa phán: “Josefa ơi! Hãy để cho các tâm tưởng của Trái Tim Cha lắng sâu trong tim con.”
 
Với nữ tu Consolata Betrone người Ý, Chúa đã phán: “Hãy yêu mến Cha thay cho tất cả và bằng lời cầu nguyện không ngừng cho cuộc chiến thắng của Trái Tim Cha và của tình yêu của Cha khắp trái đất.”
Lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu trở nên phổ biến sau khi thánh nữ Margarita Maria qua đời năm 1690, nhưng vì Giáo hội còn nghi ngờ tính hợp lệ đối với thị kiến của thánh nữ Margarita Maria, mãi đến năm 1765 thì lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu mới chính thức được cử hành ở Pháp. Gần 100 năm sau, tức năm 1856, ĐGH Piô IX yêu cầu các giám mục Pháp mở rộng lễ này ở mức toàn cầu. Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu được cử hành vào thứ Sáu sau tuần bát nhật lễ Mình Máu Thánh, hoặc 19 ngày sau Chúa Nhật Hiện Xuống, như Chúa Giêsu mong muốn.
Ngày 25-1-1765, Thánh Bộ Lễ Nghi chấp nhận khẩn nguyện của các tín hữu đã công bố Sắc Lệnh Lễ Thánh Tâm. Vào ngày 6-2-1765, Đức Giáo Hoàng Clêmentê XIII cho phép các Giám Mục Balan và Liên Tu Hội Roma dòng Thánh Tâm mừng lễ kính Thánh Tâm Chúa Giêsu.
Với sắc lệnh ngày 23.08.1856, Đức Thánh Cha Pio thứ IX (1846-1878) do thỉnh cầu của các Giám Mục Pháp và một số Giám Mục trên thế giới đã chấp thuận lập lễ kính Thánh Tâm Chúa Giêsu trong khắp Giáo Hội và phải được cử hành một cách trang trọng và đưa vào lịch Phụng Vụ. Tháng Sáu kính Thánh Tâm Chúa Giêsu bắt nguồn từ những tâm tình và thị kiến đó.
Ngày 25-5-1856, Đức Thánh Cha Leo thứ 13 đã ban hành thông điệp Annum Sacrum khẳng định việc tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu là một phương thế đạo đức tuyệt hảo nhất và mang lại nhiều ơn ích thiêng liêng cao trọng cho các tín hữu. Cũng trong Thông điệp “Annum Sacrum”, Đức Leô XIII chỉ thị rằng: “Trước ngày dâng nhân loại cho Trái Tim Chúa, tức ngày 11 tháng 6, cần làm tuần Tam Nhật để chuẩn bị tâm hồn các tín hữu”. Với lễ nghi này, việc tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu, do thánh nữ Margarita Maria phổ biến từ 225 năm trước, đã đạt tới tột điểm. Ðức Thánh Cha Leô Thánh Cha 13 đã gọi việc dâng nhân loại cho Trái Tim cực thánh Chúa Giêsu là một hình thức của việc tôn sùng, ca ngợi và là điểm cao nhất trong tất cả các việc sùng kính khác đối với Trái Tim Chúa cho tới lúc bấy giờ.
Đức Thánh Cha Piô X, khi ban lệnh thi hành việc tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu, ngài đã minh định: “Việc tôn thờ Trái Tim cực thánh Chúa Giêsu là trường học hữu hiệu nhất về Tình Yêu Thiên Chúa, bởi vì Tình Yêu, vốn là nền tảng của Nước Trời, phải được xây dựng trong các linh hồn, các gia đình và các quốc gia”.
Ngày 08.05.1928, Đức Thánh Cha Piô XI đã công bố Thông điệp “Miserentissimus Redemptor” (Đấng Cứu Chuộc rất nhân hậu) nói về việc cần thiết tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu với tinh thần đền tạ.
Đức Thánh Cha Piô XI, trong văn kiện “Caritate Christi compulsi” ban hành ngày 3-5-1932, đã nhận định: “Lòng sùng kính Thánh Tâm là một phương dược phi thường cho những nhu cầu ngoại thường của thời đại chúng ta.” Lòng sùng kính Thánh Tâm được diễn tả như một “sự tổng hợp của toàn bộ tôn giáo chúng ta”, và nếu được thực hiện “sẽ rất chắc chắn dẫn chúng ta đến việc biết Chúa Kitô một cách thân mật và sẽ làm cho tâm hồn chúng ta yêu mến Người cách dịu dàng và kết thân với Người một cách quảng đại hơn.”
Ngày 15-5-1956, để kỷ niệm 100 năm ngày Đức thánh cha Piô IX ban lệnh mừng kính trọng thể Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu trong toàn thể Giáo Hội Công Giáo trên khắp thế giới
Đức Thánh Cha Piô XII đã ban hành Thông Điệp Tôn Sùng Thánh Tâm dưới tên Haurietis Aquas gồm 119 mục. Đây là một Thông Điệp có giá trị tuyệt đối về việc tôn sùng Trái Tim Chúa Giêsu qua dòng thời gian cho đến ngày nay. Trong thông điệp này, Đức Thánh Cha Pio XII đã nhấn mạnh đến những lý do phải tôn sùng Thánh Tâm Chúa “khi chứng kiến được dòng nước ơn cứu độ chan chứa phi thường, tức là Hồng Ân của Tình Yêu Thiên Chúa, phun vọt ra từ Trái Tim Đấng Cứu Chuộc, đổ tràn đầy trên con cái Giáo Hội”; và đối với chính Trái Tim Chúa Giêsu thì “bởi vì hơn tất cả mọi thành phần của thân thể mình Chúa, Trái Tim Ngài là biểu hiệu tự nhiên của tình yêu vô bờ bến của Ngài đối với nhân loại”. Tình yêu đó là một tình yêu vĩnh cửu bắt nguồn từ tình yêu đời đời của Thiên Chúa : “Ta đã yêu thương ngươi với một tình yêu muôn thuở” (Gr 31,2). Ngài đã khẳng định: “Lòng sùng kính rất thánh Trái Tim Chúa Giêsu quan trọng đến nỗi khi được thực hành đúng đắn, có thể được coi như sự tuyên xưng đức tin Kitô giáo cách hoàn hảo. Nó không phải chỉ là một hình thức đạo đức bình thường mà ai nấy tùy ý thực hiện, như thể không có hiệu quả gì hay bỏ qua một bên như là thua kém các việc đạo đức khác.” Và ngài cũng nhấn mạnh thêm: “Ý nghĩa thâm sâu của việc tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu là lấy tình yêu đáp trả tình yêu!”
Đức chân phước giáo hoàngGioan XXIII trong cuốn “Nhật Ký Tâm Hồn”, đã nhấn mạnh: “Chính Trái Tim Chúa Giêsu là nơi tôi phải hướng đến để tìm ra giải đáp cho mọi vấn nạn của tôi. Tôi muốn lòng sùng kính Trái Tim Người, ẩn dấu trong Bí tích Tình Yêu, là thước đo cho tất cả sự tiến bộ tâm linh của tôi. Tôi quyết tâm không để mình ngơi nghỉ cho đến khi tôi có thể thực sự nói rằng tôi đã được tan hòa vào trong Trái Tim Chúa Giêsu.”
Đức Thánh Cha Phaolô VI, trong tông huấn “Tôn Sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu” ban hành ngày 6-2-1965 nhân kỉ niệm 200 năm thành lập Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu, đã viết: “Sự tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu là việc rất cao quí và đặc biệt cần thiết cho thời đại này. Ta ước mong việc này được tổ chức với Nghi thức Phụng vụ để phát triển mỗi ngày mỗi rộng lớn hơn, hầu cho mọi Kitô hữu được say sưa lòng tôn sùng Thánh Tâm Chúa và nhờ đó, được đổi mới về mọi phương diện. Việc tôn sùng này cốt yếu là kính thờ Chúa Giêsu một cách xứng đáng và đền tạ Thánh Tâm Người vì những xúc phạm của chúng ta.”. Trong một bài diễn văn, Đức Thánh Cha Phaolô VI cũng đã nêu lên tính cách hợp thời của lòng sùng kính Thánh Tâm như “là phương thế hữu hiệu nhất để đóng góp vào việc canh tân tâm linh và luân lý của thế giới.”
Đức Chân Phước Gioan Phaolô II là vị Giáo Hoàng đắc cử ngày 16-10-1978, đúng vào ngày lễ nhớ thánh nữ Margarita Maria – vị Tông đồ của Thánh Tâm Chúa, đã mạnh mẽ minh xác sự cần thiết của lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu trong thời đại chúng ta như sau: “Trong nhiều dịp khác nhau, tôi đã bày tỏ lòng xác tín của tôi là lòng sùng kính Thánh Tâm phù hợp hơn bao giờ hết với những mong đợi của thời đại chúng ta. Tôi đã nhấn mạnh rằng, những yếu tố căn bản của lòng sùng kính này thuộc về linh đạo của Hội Thánh suốt dòng lịch sử của mình một cách ổn định.” (Diễn văn với Dòng Thừa Sai Thánh Tâm, 5-10-1987). Qua biểu hiệu Trái Tim Chúa Giêsu, chúng ta trước tiên nhớ đến tình yêu vô cùng của Người dành cho từng linh hồn. Vì vậy, lòng sùng kính Thánh Tâm – theo lời Đức Gioan Phaolô II đã nói trong giáo huấn về mầu nhiệm đầy ủi an này – phát xuất từ những nguyên tắc của Giáo lý Kitô giáo.
Qua đó chúng ta thấy rằng: Giáo hội Công Giáo đã minh định việc sùng kính cách đặc biệt Thánh Tâm Chúa Giêsu, và việc tôn thờ này như là một trong những điều nòng cốt của đức tin Công giáo. Bởi trong việc sùng kính Thánh Tâm, đức tin Kitô giáo vẫn giữ được tính nguyên tuyền của nó, vì việc sùng kính này dẫn đưa con người tới Chúa Ba Ngôi nhờ sự kết hợp với Trái Tim của Chúa Kitô. Việc tôn thờ này chính yếu hướng đến một Tình Yêu của mọi tình yêu – Tình Yêu chịu đóng đinh và chết cho người mình yêu. Ngoài ra, việc tôn thờ Thánh Tâm Chúa Giêsu cũng kêu mời chúng ta bắt chước Người trong sự tín thác hoàn toàn nơi Thiên Chúa và rộng rãi trao ban tình thương cho hết thảy mọi người.
Việc tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu phải là thành phần trọng tâm của Phụng vụ trong Giáo Hội, và nhờ việc tôn sùng này, những vấn nạn gay go của thời đại hiện tại cũng như tương lai mới có lời giải đáp một cách hữu hiệu. Lòng tôn sùng Thánh Tâm Chúa sẽ mang lại ánh sáng đức tin cho mọi Kitô hữu và là nền tảng vững vàng cho đời sống luân lý khách quan trong thời đại đầy thực dụng và chủ trương tương đối hóa các giá trị và chân lý nền tảng hôm nay. Ngoài ra, nhờ việc tôn sùng Thánh Tâm, lòng mỗi người Kitô hữu sẽ được bừng cháy ngọn lửa của tình yêu để yêu Chúa và yêu người hơn.
Gia Ân