Thông Điệp:

Giầu Lòng Thương Xót

(Dives in Mesericordia)

của

ĐTC Gioan-Phaolô II

ban hành

Chúa Nhật thứ nhất Mùa Vọng, 30-11-1980

(Đminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, dịch từ http://www.vatican.va/edocs/ENG0215/_INDEX.HTM một số đoạn tiêu biểu sau đây:) 

8- Thiên Chúa:

Tình Yêu Mạnh Hơn Sự Chết và Tội Lỗi

            Thập giá của Chúa Kitô trên đồi Canvê cũng là một bằng chứng nói lên sức mạnh của sự dữ tấn công chính Con Thiên Chúa, tấn công Đấng duy nhất trong tất cả con cái loài người, tự bản tính, tuyệt đối vô tội và không phạm tội, và là Đấng đến trong thế gian không bị ô nhiễm bởi việc bất tuân phục của Adong cũng như bởi di sản của nguyên tội. Thế mà, ở nơi đây, đúng hơn, ở nơi Người, nơi Chúa Kitô, công lý được đền thay cho tội lỗi bằng giá hy sinh của Người, bằng việc Người "vâng lời cho đến chết" (Phil. 2:8). Người là Đấng vô tội, "vì chúng ta mà Thiên Chúa làm cho Người trở thành tội lỗi" (2Cor. 5:21). Công lý cũng được đền bù bằng sự chết là cái đã có liên hệ với tội lỗi ngay từ đầu của lịch sử loài người. Sự chết đền bù cho công lý được trả giá bằng cái chết của Đấng chẳng có tội lỗi gì, cũng là Đấng duy nhất, nhờ cái chết của mình, đã có thể lấy cái chết đập chết cái chết (x.1Cor. 15:54-55). Như thế, thập giá của Chúa Kitô mà, Người Con, đồng bản thể với Cha, bị đóng đanh để đền lại cho trọn công lý Thiên Chúa, cũng là một mạc khải nền tảng về tình thương, hay nói khác đi, về tình yêu đối với cái tạo nên tận gốc rễ của sự dữ nơi lịch sử loài người, đó là tội lỗi và sự chết.

            Thập giá là việc Thiên Chúa tự hạ sâu thẳm nhất trước con người, và cũng là cái mà con người, đặc biệt trong những lúc khó khăn và đau đớn, cảm thấy như một số phận bất hạnh. Thập giá như là một tiếp xúc giữa tình yêu hằng hữu với những vết thương đau nhất nơi cuộc hiện hữu trần gian của con người' nó là việc hoàn tất trọn vẹn chường trình thiên sai, mà có một lần, Chúa Kitô đã phác hoạ ra ở hội trường Nazarét (x.Lc. 4:18-21), và rồi Người đã lập lại cho các sứ giả được Gioan Tẩy Giả sai đến với Người (x. Lc. 7:20-23). Theo những ngôn từ có lần đã được viết trong lời tiên tri của Isaia (x.35:5'61:1-3), thì chường trình này bao hàm trong việc mạc khải tình yêu nhân hậu cho người nghèo khó, người đau khổ và những tù nhân, cho kẻ đui mù, kẻ bị áp bức và những tội nhân. Trong mầu nhiệm vượt qua, những giới hạn của sự dữ đa diện mà con người trở thành một kẻ thừa hưởng trong cuộc hiện hữu trần gian của mình đều được vượt qua: thập giá của Chúa Kitô thực sự làm cho chúng ta hiểu được những cội rễ sâu xa nhất của sự dữ được gắn liền với tội lỗi và sự chết' như thế, thập giá trở nên một dấu hiệu  chung cuộc. Chỉ vào lúc hoàn tất việc chung cuộc này, cũng như vào lúc thế giới được thực sự canh tân, tình yêu mới thắng cuộc, nơi tất cả mọi kẻ được chọn, nơi tận những gốc rễ sâu xa nhất của sự dữ, mang lại hoa trái hoàn toàn chín mùi  của mình, là một vương quốc sự sống, thánh thiện và trường sinh vinh hiển. Nền tảng của việc hoàn tất chung cuộc này đã đưộc chất chứa nơi thập giá của Chúa Kitô cũng như trong cái chết của Người. Sự việc Chúa Kitô "ngày thứ ba được phục sinh" (1Cor. 15:4) tạo nên dấu hiệu cuối cùng của sứ mệnh thiên sai, một dấu hiệu hoàn thành trọn vẹn mạc khải của tình yêu nhân hậu trên thế gian là nơi lụy thuộc sự dữ.  Đồng thời, nó cũng tạo nên một dấu hiệu báo trước "một trời mới và một đất mới" (KH 21:1), khi mà Thiên Chúa "sẽ lau khô hết nước mắt, sẽ không còn chết chóc, hay than van, kêu khóc, vì những cái trước kia đã qua đi rồi" (KH 21:4). 

            Nơi việc hoàn tất chung cuộc này, tình thương sẽ được tỏ hiện như tình yêu, tuy nhiên, còn trong giai đoạn tạm thời này, giai đoạn lịch sử nhân loại, cũng là lịch sử của tội lỗi và sự chết, thì tình yêu, trước hết, phải được tỏ hiện ra như là tình thương và cũng phải được hiện thực như là tình thương. Chương trình thiên sai của Chúa Kitô, chương trình của tình thương, trở thành chương trình của dân Người, chương trình của Giáo Hội. Cây thập giá luôn luôn ở ngay tâm điểm của nó, vì nơi thập giá mà mạc khỉi của tình yêu nhân hậu đạt được tột đỉnh của mình. Cho đến khi "những sự trước kia qua đi" (KH 21:4), thập giá sẽ còn là điểm liên hệ với những lời khác nữa của Khải Huyền thánh Gioan: "Này đây, Ta đứng ở cửa mà gõ' hễ ai nghe thấy tiếng Ta mà mở cửa ra, Ta sẽ vào mà ăn uống với họ và họ ăn uống với Ta" (KH 3:20). Bằng một cách thức đặc biệt, Thiên Chúa cũng mạc khải tình thương của Ngài ra khi Ngái kêu mời con người hãy 'thương lấy' Con duy nhất của Ngái, Đấng bị đóng đanh.

            Chúa Kitô, đúng hơn, Đấng bị đóng đanh, là Lời không qua đi (x.Mt. 24:35), và Người cũng là Đấng đứng ở cửa mà gõ vào cõi lòng của mọi người (x.KH 3:20), song không ép uổng tự do của họ, trái lại, tìm cách lôi kéo tình yêu từ chính cái tự do này, một tình yêu không phải chỉ là một tác động liên kết với Con Người đau khổ, mà còn là một loại 'tình thương' được tỏ ra bởi mỗi một người trong chúng ta đối với Người Con của Chúa Cha hằng hữu. Trong cả chương trình thiên sai này của Chúa Kitô, cả mạc khải của tình thương bằng thập giá, phẩm giá của con người còn có thể nào được tôn trọng và cao trọng cao hơn nữa, vì, trong việc nhận lấy tình thương, theo một nghiã nào đó, Người cũng đồng thời là Đấng 'tỏ lộ tình thương'?

            Tóm lại, không phải hay sao, đó là vị thế của Chúa Kitô liên quan đến con người, khi Người nói: "Khi các ngươi làm điều ấy cho một trong những anh em nhỏ mọn nhất này... là các ngươi làm điều ấy cho chính Ta" (Mt. 25:40)?  Cũng không phải hay sao, theo một nghĩa nào đó, nơi những lời của Bài Giảng Trên Núi: "Phúc cho kẻ có lòng xót thương, vì họ sẽ được thương xót" (Mt. 5:7), mà một tổng lược của toàn thể Tin Mừng, của toàn thể cuộc 'trao đổi diệu kỳ' (admirabile commercium) được chất chứa? Cuộc trao đổi này là một lề luật của chính dự án cứu độ, một lề luật đơn giản, mạnh mẽ, đồng thời cũng 'dễ dàng' nữa. Không phải hay sao, những lời của Bài Giảng Trên Núi này, ngay từ đầu nói lên cái mà 'con tim nhân loại' có thể ("được xót thương"), cũng mạc khải cho thấy, trong cùng một khung cảnh, mầu nhiệm sâu thăm nơi Thiên Chúa: đó là mối hiệp nhất khôn thấu của Cha, Con và Thánh Linh, trong đó, tình yêu, bao gồm công lý, tác động tình thương, để rồi, ngược lại, tình thương tỏ hiện sự thiện toàn của công lý?

            Mầu Nhiệm Vượt Qua đó là Chúa Kitô ở tột đỉnh của mạc khải mầu nhiệm khôn thấu nơi Thiên Chúa. Bởi thế, thật là chính xác cho những lời được công bố tại Lầu Thất Tiệc Ly sau đây được hoàn toàn thực hiện: "Ai thấy Thày là thấy Cha" (Gn. 14:9). Thật thế, Chúa Kitô, Đấng mà Cha đã vì loài người "không dung tha cho" (Rm. 8:32), và cũng là Đấng, bằng cuộc khổ nạn của mình và bằng cực hình thập giá, không chiếm lấy lòng thương của con người, đã mạc khải trọn vẹn, trong cuộc phục sinh của mình, tình yêu mà Chúa Cha dành cho Người và, trong Người, cho tất cả mọi người. "Người không phải là Thiên Chúa của kẻ chết, mà là của kẻ sống" ( (Mc. 12:27). Trong cuộc phục sinh của mình, Chúa Kitô đã mạc khải cho thấy một vị Thiên Chúa của tình yêu nhân hậu, chính bởi vì Người đã chấp nhận thập giá như đường lối để phục sinh. Và chính vì lý do này mà, khi chúng ta tưởng nhớ đến thạp giá của Chúa Kitô, đến cuộc khổ nạn và tử nạn của Người, đức tin và đức cậy của chúng ta đặt trọng tâm vào Đấng Phục Sinh: tức là vào Chúa Kitô là Đấng "vào buổi tối hôm đó là ngày thứ nhất trong tuần,... đứng giữa họ" ở Lầu Thất Tiệc Ly, "nơi các môn đệ ở,... thở hơi trên họ mà nói với họ: 'Hãy nhận lấy Thánh Linh. Nếu các con tha tội cho ai thì họ được tha' nếu các con cầm tội ai thì họ bị cầm tội'" (Gn. 20:19-23).

            Đây Người Con Thiên Chúa, Đấng nghiệm thấy một cách sâu xa, trong cuộc phục sinh của mình, tình thương được tỏ ra cho chinh Người, tức là tình yêu của Chúa Cha mạnh hơn cả sự chết. Và cũng Chúa Kitô đó, là Con Thiên Chúa, Đấng vào cuối sứ vụ thiên sai của mình, cũng như, theo một nghĩa nào đó, ngay cả sau đó nữa, mạc khải chính mình ra như một mạch nguồn tình thương vô tận của cùng một tình yêu mà, trong một bối cảnh sau đó của lịch sử cứu độ trong Giáo Hội, được vĩnh viễn xác nhận mạnh mẽ hơn cả tội lỗi. (Phụ chú của người trích dịch: Ở đây, phải chăng Đức Thánh Cha có ý nối đến cả những mạc khải tư của Chúa Giêsu, như Những Lời Thỏ Thẻ trong bộ "Tội Tràn Lan... Phúc Ngập Lụt!" này, nhất là những lời mạc khải tư của Chúa Giêsu về tình thương của Người cho nữ tu Ba-Lan Maria Faustina mà ngài, khi còn là hồng y tổng giám mục ở Cracow, đã chính thức thực hiện tiến trình phong chân phước cho chị ngày 20-9-1967 và khi làm giáo hoàng đã phong á thánh cho chị ngày 18-4-1993). Chúa Kitô vượt qua quả thực là một nhập thể của tình thương' là dấu chứng sống động của tình thương: trong lịch sử cứu chuộc cũng như trong lúc chung cuộc. Trong tinh thần đó, phụng vụ của tin mừng Phục Sinh đặt vào môi miệng chúng ta những lời Thánh Vịnh 89 (88):2 là "Muôn đời tôi sẽ ca ngợi tình thương Chúa" (Misericordias Domini in aeternum cantabo). 

11- Thế Giới:

Lo Ngại trong Căng Thẳng và Đe Doạ

            Cảm giác bị đe dọa đang gia tăng trong thế giới của chúng ta. Sự gia tăng về cái sợ của sự hiện hữu này có đặc biệt gắn liền với tâm tưởng tương khắc liên quan đến những chồng chất của vũ khí nguyên tử ngày nay có thể đưa đến việc tự hủy một phần nhân loại. Thế nhưng, sự đe dọa không chỉ liên quan đến cái mà nhân loại có thể gây cho nhau bằng những phương tiện do kỹ thuật quân sự cung cấp' nó còn liên quan đến nhiều nguy hại khác gây ra bởi một xã hội duy vật chủ trương vật trọng hơn người. Bởi thế, người đương thời sợ rằng việc sử dụng những phương tiện do thứ xã hội này sáng chế, cá nhân cũng như môi sinh, cộng đoàn, xã hội và dân tộc có thể sẽ trở thành nạn nhân cho sự lạm dụng quyền lực của nhau. Lịch sử của thế kỷ chúng ta đã có những điển hình về điều này. Bất chấp tất cả mọi tuyên ngôn về những quyền lợi của con người theo chiều kích toàn diện của họ, tức là theo chiều kích con người hiện hữu về thể lý cũng như tâm linh, chúng ta không thể nói rằng những điển hình này chỉ thuộc về quá khứ mà thôi.

            Con người có lý khi sợ trở thành nạn nhân cho sự đàn áp làm mất đi tự do nội tại của họ, mất đi cơ hội diễn đạt chân lý mà họ xác tín, mất đi đức tin mà họ tuyên xưng, mất đi khả năng theo tiếng lương tâm chỉ dẫn đường ngay nẻo chính. Những phương tiện kỹ thuật trong tầm tay của xã hội tân tiến chất chứa trong chúng, chẳng những tình trạng tự diệt bằng những đụng chạm về quân sự, mà còn cả tình trạng chế ngự 'lặng lẽ' của những cá nhân, của những môi sinh, của  toàn thể những tổ chức cũng như những quốc gia, để rồi, vì lý do này hay lý do nọ, có thể chứng tỏ cho thấy mối bất lợi đối với những kẻ chiếm hữu được những phương tiện cần thiết và không lo ngại gì cả trong việc sẵn sàng sử dụng chúng. Chẳng hạn như việc tra tấn vẫn còn tiếp tục hiện hữu, được chính quyền sử dụng một cách có phương pháp, như phương tiện thống trị và áp bức chính trị, được thi hành bởi những thuộc cấp mà không có lỗi gì cả. Do đó, cùng với nhận thức về sự đe dọa thể chất, còn có một nhận thức về một mối đe dọa khác, còn hủy hoại hơn nữa cái con người thực sự là, cái ràng buộc thâm sâu với nhân phẩm con người cũng như với quyền lợi của họ về chân lý và tự do.

            Tất cả những điều này đang xẩy ra trong một bối cảnh đáng thương tiếc kinh khủng gây ra bởi sự kiện là, trong khi có những thành phần và xã hội no đầy giầu có sát cánh bên nhau sống trong dư thừa theo hưởng thụ và hoan lạc, thì cũng trong cùng một gia đình nhân loại lại có những cá nhân hay hội nhóm đang chịu đựng đói khổ. Có những thơ nhi chết đói dưới con mắt của mẹ mình. Nơi một số phần đất khác nhau trên thế giới, nơi một số cô cấu kinh tế xã hội khác nhau, có những vùng nghèo đói toàn diện, thiếu thốn và chậm tiến. Sự kiện này ai cũng đã biết. Tình trạng bất đồng giữa các cá nhân và giữa các dân tộc không những còn tồn tại, mà còn đang tăng lên nữa. Nó vẫn còn xẩy ra, song song với nhau những người giấu có, sống trong dư dật, có những người sống trong thiếu thốn, chịu cảnh khốn cùng và thường bị chết  đói thật sư' mà con số của họ lên đến cả mười, hay ngay cả hằng trăm triệu. Đó là lý do tại sao những lo ngại về luân lý lại càng trở nên dữ dội hơn. Rõ ràng là sự bại hoại căn gốc hay đúng hơn là một loạt bại hoại, thực sự là một guồng máy bại hoại đang nằm ở gốc rễ của nền kinh tế đương thời cũng như nền văn hóa duy vật không để cho gia đình nhân loại thoát khỏi những tình trạng bất công sâu xa ấy.

            Hình ảnh về thế giới ngày nay này chất chứa quá nhiều sự dữ về cả thể lý lẫn luân lý, đến nỗi, làm cho nó trở thành một thế giới bị giằng co bởi những tương khắc và căng thẳng, đầy đe dọa cho tự do của con người, cho lương tri và tôn giáo - hình ảnh này nói lên nỗi lo ngại mà con người hiện nay cảm nghiệm. Nỗi lo ngại này được cảm nghiệm, chẳng những bởi những người bị bất lợi hay bị áp bức, mà còn bởi cả những kẻ gặp may mắn giầu sang, tiến phát và quyền lực. Để rồi, mặc dầu không thiếu gì người cố gắng tìm hiểu những nguyên do gây ra những mối lo ngại này, hay cố gằng tìm cách chống lại nó, thì, tận đáy tâm linh con người, nỗi lo ngại này vẫn còn mạnh hơn tất cả những phương tiện hiện tại nữa. Nỗi lo ngại này liên hệ đến - đúng như Công Đồng Chung Vaticanô II nhận định - những khó khăn sâu xa về tất cả sự hiện hữu của con người. Nó dính liền với chính cảm quan hiện hữu của con người trong thế giới, và là một mối lo ngại cho tương lai của con người cùng toàn thể nhân loại' nó đòi phải có những giải quyết dứt khoát dường như hiện nay đối với nhân loại không thể chần chờ được nữa.

13-15. Giáo Hội:

Tuyên Xưng và Loan Truyền Tình Thương

            13.       Giáo Hội sống một sự sống đích thực khi Giáo Hội tuyên xưng và công bố tình thương, một phẩm tính diệu huyền nhất của Đấng Tạo Hoá và của Đấng Cứu Chuộc, và khi Giáo Hội mang người ta đến gần với những nguồn mạch tình thương của Đấng Cứu Thế, nguồn mạch mà Giáo Hội là người được ký thác và là chỗ chất chứa. Về phương diện này, quan trọng nhất là việc liên tục suy niệm Lời Thiên Chúa, và trên tất cả, là việc tham dự một cách ý thức và sâu xa vào Thánh Thể cũng như vào bí tích Thống Hối hay Hoà Giải. Thánh Thể mang chúng ta đến gần hơn bao giờ hết tình yêu mạnh hơn sự chết: "Vì hễ mỗi lần chúng ta ăn bánh này và uống chén này", chúng ta tuyên xưng chẳng những sự chết của Đấng Cứu Chuộc mà còn cả việc Người Sống Lại nữa, "cho tới khi Người đến" trong vinh quang (x. 1Cor. 11:26). Được cử hành để nhớ đến Người là Đấng, theo sứ vụ thiên sai của Người, đã tỏ Chúa Cha cho chúng ta, bằng những lời của Người và bằng thập giá của Người, nghi thức Thánh Thể đó cũng biểu chứng một tình yêu vô tận, tình yêu làm cho Người vì thế mới luôn luôn ước mong nên một với chúng ta và hiện diện giữa chúng ta, khi đến gặp gỡ mỗi một cõi lòng con người. Chính bí tích Thống Hối hay Hoà Giải sửa soạn đường nẻo cho mỗi một người, kể cả những ai trì trệ với những lầm lỗi nặng nề. Nơi bí tích này, mỗi người có thể cảm nghiệm thấy tình thương một cách chuyên biệt, tức là, một tình yêu còn mạnh hơn tội lỗi. Điều này đã được đề cập đến ở thông điệp Đấng Cứu Chuộc Con Người (Redemptor Hominis)' tuy nhiên, ở đây cũng thích hợp để trở lại đề tài trọng yếu này một lần nữa.

                        Thật vậy, vì tội lỗi hiện diện trong thế gian mà "Thiên Chúa đã yêu thương... đến ban Con Một của Ngài" (Gn. 3:16), để Thiên Chúa, Đấng "là tình yêu" (1Gn. 4:8), không  còn cách nào mạc khải chính mình ra hơn là bằng tình thương. Điều này tương hợp chẳng những với sự thật sâu thẳm nhất về tình yêu mà Thiên Chúa là, mà còn với cả sự thật nội tại về con người cũng như về thế giới là đất tạm dung của con người.

                        Như một sự trọn lành của Thiên Chúa vô cùng, tình thương cũng vô cùng nơi chính mình. Bởi thế, việc Người Cha sẵn lòng tiếp nhận những đứa con hoang đàng của mình trở về nhà với Ngài cũng vô cùng và vô tận. Việc sẵn lòng tha thứ và quyền năng tha thứ, liên tục chảy ra từ giá trị diệu vợi nơi  hy tế của Người Con thì vô cùng. Không có một tội lỗi nào của con người có thể vượt quá quyền năng này, kể cả việc có thể giới hạn nó lại cả. Về phần của con người, quyền năng này chỉ có thẻ bị giới hạn khi họ thiếu thiện chí, thiếu sẵn lòng ăn năn hối cải, tức là nhất định cứng lòng, chống lại ân sủng và chân lý, nhất là khi đối diện với chứng từ thập giá và phục sinh của Chúa Kitô.

                        Bởi thế, Giáo Hội tuyên xưng và công bố việc hối cải. Việc hối cải trở về với Thiên Chúa luôn luôn bao gồm việc nhận thức được tình thương của Ngài, đó là, khám phá ra rằng tình yêu thì nhẫn nại và nhân hậu (x.1Cor. 13:4) mà chỉ có Đấng là Hoá Công cũng là Thân Phụ mới có' tình yêu mà Đấng là "Thiên Chúa và Thân Phụ của Đức Giêsu Kitô" (2Cor. 1:3) trung thành cho đến những thành quả tối hậu nơi lịch sử giao ước của Ngài với loài người: kể cả thập giá, tử nạn và phục sinh của Người Con. Hối cải trở về với Thiên Chúa luôn luôn là hoa trái của việc tái nhận thức lại Người Cha này, Đấng giầu tình thương.

                        Kiến thức đích thực về một vị Thiên Chúa của tình thương, một vị Thiên Chúa của tình yêu êm ái dịu dàng, là một mạch nguồn liên lỉ vô tận cho việc hối cải, một việc hối cải chẳng những là tác động nội tâm nhất thời mà còn là một thái độ thường xuyên, một trạng thái của tâm trí nữa. Những ai nhận biết Thiên Chúa như vậy, những ai 'thấy' Ngài như thế, chỉ có thể sống trong một trạng thái liên tục hối cải trở về với Ngài. Bởi vậy, họ sống trong trạng thái hối cải (in status conversionis)' và chính trạng thái hối cải này nói lên yếu tố sâu xa nhất về cuộc lữ hành của mọi người nam nữ sống trên trên trần gian (in statu viatoris). Hiển nhiên là Giáo Hội tuyên xưng tình thương của Thiên Chúa được mạc khải nơi Chúa Kitô tử giá và phục sinh, chẳng những bằng lời nói qua việc rao giảng của Giáo Hội, mà còn, trên hết, bởi nhịp sống sâu xa nhất của toàn thể Dân Thiên Chúa. Nhờ chừng từ của cuộc sống này, Giáo Hội hoàn tất sứ vụ xứng hợp với Dân Thiên Chúa, một sứ vụ tham dự vào theo ý nghiã là tiếp nối sứ vụ thiên sai của chính Chúa Kitô.

                        Giáo Hội hiện đại ý thức tường tận rằng, chỉ lấy tình thương của Thiên Chúa làm nền tảng Giáo Hội mới có thể thực hiện những công việc được khởi xướng từ Công Đồng Chung Vaticanô II, nhất là công việc đại kết nhằm hiệp nhất tất cả mọi người cùng tuyên nhận một Chúa Kitô. Khi thực hiện nhiều cố gắng theo chiều hướng này, Giáo Hội khiêm tốn tuyên xưng là, chỉ có tình yêu mạnh hơn yếu đuối của những chia rẽ loài người mới có thể dứt khoát mang lại sự hiệp nhất mà Chúa Kitô đã xin với Chúa Cha, cũng là sự hiệp nhất mà Thần Linh không ngừng van xin cho chúng ta "bằng những lời than khôn tả" (Rm. 8:26).

            14.       Chúa Giêsu Kitô dạy rằng, con người không những nhận lãnh và cảm nghiệm tình thương của Thiên Chúa, mà còn được kêu gọi để "thực thi tình thương" cho nhau nữa: "Phúc cho ai thương xót, vì họ sẽ được xót thương" (Mt. 5:7). Giáo Hội thấy nơi những lời này một tiếng gọi tác hành, và Giáo Hội cố gắng thực thi tình thương. Tất cả những Phúc Đức của Bài Giảng Trên Núi đều nói lên đường lối hối cải và canh tân đời sống, tuy nhiên, theo chiều hướng này, nổi bật nhất là điều chỉ về những ai có lòng thương xót. Con người đạt được tình yêu nhân hậu của Thiên Chúa là tình thương của Ngài, cho đến độ chính họ được biến đổi sâu xa trong tinh thần của tình yêu đó đối với tha nhân.

                        Tiến trình phúc âm chân chính này không phải chỉ là một biến đổi của tinh thần được nhận thức một lần là xong: nó là cả một lối sống, một tính chất chính yếu liên tục của ơn gọi Kitô hữu. Nó bao gồm việc nhận thức liên lỉ và thực hành kiên trì một tình yêu như là một quyền năng vừa hiệp nhất vừa thăng tiến, bất chấp mọi khó khăn tự nhiên về tâm lý hay về xã hội: đó là vấn đề thực sự của tình yêu nhân hậu mà, theo yếu tính của nó, lại là một tình yêu sáng tạo. Trong những liên hệ hỗ tương giữa những con người với nhau thì tình yêu nhân hậu không bao giờ là một tác động hay tiến tình một chiều cả. Ngay cả trong những trường hợp mà mọi sự có vẻ như là chỉ có một bên ban phát và hiến tặng, còn bên kia chỉ lãnh nhận và thụ hưởng, (như trường hợp của một thầy thuốc trị bệnh, một thày giáo dạy học, các cha mẹ nâng đỡ và dưỡng nuôi con cái của mình, một người làm ơn cho kẻ thiếu thốn), thì thực ra, kẻ cho đi bao giờ cũng là người có lợi. Trong trường hợp nào đi nữa, họ cũng có thể dễ dàng thấy mình ở trong vị thế của một người lãnh nhận, một người được lợi, một người cảm nghiệm thấy tình yêu nhân hậu' họ cũng có thể thấy mình là đối tượng của tình thương.

                        Theo ý nghĩa này, đối với chúng ta, Chúa Kitô tử giá là một mẫu gương, một gợi hứng và một phấn khích tuyệt vời nhất. Khi chúng ta đặt mình trên mẫu gương không phải là dễ dàng này, với tất cả bản tính của con người, chúng ta có thể tỏ tình thương ra cho kẻ khác, khi biết rằng Chúa Kitô chấp nhận tình thương của chúng ta như thể nó tỏ ra cho chính Người (x.Mt. 25:34-40). Căn cứ vào mẫu gương này, chúng ta cũng phải tiếp tục thanh tẩy tất cả mọi hành động của chúng ta cũng như mọi ý hướng của chúng ta, là những gì làm cho tình thương, khi làm lành cho những người khác, bị coi như và được thực thi có một chiều. Một tác động tình yêu nhân hậu chỉ thực sự là như thế, khi chúng ta sâu xa xác tín rằng, vào lúc mà chúng ta thực hiện tác động này thì đồng thời chúng ta cũng được nhận lãnh tình thương từ con người đang chấp nhận tác động đó của chúng ta. Nếu tính chất lưỡng diện và hỗ tương này mà bị thiếu vắng thì những hành động của chúng ta chưa thật sự là những hành động xót thương, hay trong chúng ta cũng chưa hoàn toàn có một lòng hối cải tron vẹn, theo như Chúa Kitô, bằng lời nói cũng như gương lành của Người, kể cả thập giá, đã tỏ ra cho chúng ta, hoặc là chúng ta chưa được hoàn toàn thông dự với mạch nguồn vĩ đại của tình yêu nhân hậu mà Người đã mạc khải cho chúng ta.

                        Bởi thế, đường lối mà Chúa Kitô tỏ ra cho chúng ta trong Bài Giảng Trên Núi với phúc đức liên quan đến những ai có lòng xót thương thì phong phú hơn đường lối mà đôi khi chúng ta thấy ở nơi những chủ trương của phàm nhân về tình thương. Những chủ trương này coi tình thương như là một hành động hay tiến trình một chiều, khi quan niệm và giữ một khoảng cách giữa người thực thi tình thương và người hưởng lợi tình thương. Đó là nỗ lực để giải toả những liên hệ nhân đới và xã hội khỏi tình thương mà đặt chúng lên trên căn bản duy công lý mà thôi. Tuy nhiên, những chủ trương như thế về tình thương không thấy được mối liên kết sâu xa giữa tình thương và công lý, được cả truyền thống thánh kinh nói đến, nhất là qua sứ vụ thiên sai của Chúa Giêsu Kitô. Nói vậy có nghĩa là, tình thương chân chính là nguồn mạch sâu thẳm nhất của công lý. Nếu tự mình, công lý xứng hợp với 'việc điều đình' cho người ta, liên quan đến vấn đề phân phối hỗ tương những phúc lợi khách quan theo một phương thức công bình, thì tình yêu, và chỉ có tình yêu, (gồm cả thứ tình yêu nhân ái mà chúng ta gọi là 'tình thương'), mới xứng hợp để lôi kéo con người về với chính Người.

                        Tình thương đích thực Kitô giáo, theo một nghiã nào đó, cũng là một cuộc nhập thể trọn hảo nhất của 'sự bình đẳng' giữa con người ta, và vì thế, còn là một cuộc nhập thể của công lý nữa, bởi vì, công lý trong lãnh vực của mình cũng nhắm đến cùng một kết quả. Tuy nhiên, sự bình đẳng do công lý mang lại bị giới hạn vào lãnh vực những phúc lợi khách quan và bề ngoài mà thôi, trong khi tình yêu và lòng thương xót mang lại một sự bình đẳng làm cho người ta gặp nhau trong giá trị là chính con người, với một phẩm giá xứng hợp với con người. Ngoài ra, 'sự bình đẳng' giữa người ta với nhau trong tình yêu "nhẫn nại và từ ái" (1Cor. 13:4) không làm mất đi những khác biệt: người ban phát trở nên càng quảng đại hơn, khi họ cảm thấy cùng một lúc được lợi lộc bởi người chấp nhận tặng ân của họ' ngược lại, người chấp nhận tặng ân biết rằng, khi chấp nhận tặng ân, họ cũng theo cung cách riêng của mình đang làm lành trong việc phục vụ cho mục đích cao cả của phẩm giá con người' thế là sự bình đẳng này đóng góp vào việc hiệp nhất người ta lại với nhau bằng một phương thức vững chắc hơn.

                        Như thế, tình thương trở nên một yếu tố không thể châm chước cho việc làm sắc bén hơn những mối liên hệ hỗ tương giữa người ta vớí nhau, trong một tinh thần hết sức tôn trọng đối với cái gì là nhân bản, cũng như trong một tinh thần huynh đệ tương giao. Không thể nào thiết lập mối giây liên kết người ta lại với nhau này, nếu họ muốn qui định những liên hệ hỗ tương giữa họ chỉ theo tầm mức của công lý mà thôi. Như thế có nghĩa là, trong mọi lãnh vực của những liên hệ nhân đới, công lý phải được 'hoàn chỉnh' đến một mức độ đáng kể bởi một thứ tình yêu mà thánh Phaolô công bố "là nhẫn nại và từ ái", hay nói cách khác, phải chiếm được những đặc tính của một tình yêu nhân hậu mang y hệt yếu tính của Phúc Âm và Kitô Giáo. Hơn nữa, chúng ta hãy nhớ rằng, tình yêu nhân hậu cũng có nghĩa là nỗi dịu dàng và  cảm thông thân ái đã được đề cập đến một cách hết sức sống động trong dụ ngôn người con hoang đàng (x.Lc. 15:11-32), cũng như trong dụ ngôn con chiên lạc và đồng bạc cắc bị mất (x.Lc. 15:1-10)...

                        Xã hội có thể trở nên 'càng nhân bản hơn bao giờ hết', chỉ khi nào chúng ta đem đến cho tất cả mọi liên hệ hỗ tương tạo nên lãnh vực luân lý của nó, một thời khắc của sự thứ tha, đúng như là yếu tính của Phúc Âm. Thứ tha thể hiện trên thế gian này sự hiện diện của một tình yêu mạnh hơn tội lỗi. Thứ tha cũng là điều kiện căn bản cho việc hoà giải, chẳng những trong mối liên hệ giữa Thiên Chúa với con người, mà còn trong những mối liên hệ giữa con người với nhau. Một thế giới mà sự thứ tha bị loại bỏ sẽ chẳng còn là gì khác hơn là một thế giới của công lý lạnh lùng vô cảm, mà nhân danh nó, mỗi người sẽ bất chấp nhau để đòi hỏi lấy quyền lợi riêng tư của mình' hôn là một số những loại vị kỷ khác nhau vốn ẩn náu nơi con người sẽ biến cuộc sống và xã hội loài người thành một tổ chức của kẻ mạnh đàn áp kẻ yếu, hay thành một thao trường cho những phe nhóm mãi mãi đối chọi nhau...

            15.       Giáo Hội công bố sự thật về tình thương của Thiên Chúa được mạc khải nơi Chúa Kitô tử giá và phục sinh, và Giáo Hội tuyên xưng sự thật này bằng những đường lối khác nhau. Hơn thế nữa, Giáo Hội tìm cách thực thi tình thương đối với con người qua con người, và Giáo Hội thấy rằng trong việc thực thi tình thương này một điều kiện không thể châm chước trong việc lo cho một thế giới được tốt đẹp hơn và 'nhân bản hơn', hôm nay cũng như mai ngày. Tuy nhiên, không có thời nào và không có một giai đoạn lịch sử nào, đặc biệt vào lúc khẩn trương như thời của chúng ta đây, Giáo Hội lại có thể quên đi cầu nguyện đó là một tiếng kêu cứu đến tình thương của Thiên Chúa giữa nhiều hình thức sự dữ đang đè nặng trên nhân loại và đang đe dọa nhân loại. Đúng vậy, đây là quyền lợi và nhiệm vụ của Giáo Hội trong Chúa Giêsu Kitô, quyền lợi và nhiệm vụ của Giáo Hội đối với Thiên Chúa cũng như đối với nhân loại. Lương tâm nhân loại càng nhường bước cho việc tục hoá, mất đi cảm quan của mình về ý nghiã thật sự của từ ngữ 'tình thương', xa lià Thiên Chúa và tách khỏi mầu nhiệm của tình thương, thì Giáo Hội càng có quyền lợi và nhiệm vụ "lớn tiếng" (DT 5:7) kêu xin Thiên Chúa tình thương. Những "tiếng kêu lớn" này phải là đánh dấu của Giáo Hội trong thời đại chúng ta, những tiếng kêu thốt lên với Thiên Chúa để van xin tình thương của Ngài, một biểu dương thực sự mà Giáo Hội tuyên xưng và công bố như đã thể hiện nơi Chúa Giêsu tử giá và phục sinh, tức nơi Mầu Nhiệm Vượt Qua. Chính mầu nhiệm này mang trong mình mạc khải hoàn toàn nhất của tình thương, đó là, của tình yêu mạnh hơn sự chết, mạnh hơn tội lỗi và mọi sự dữ, tình yêu nâng con người lên khi họ rơi vào vực thẳm và giải thoát họ khỏi những đe dọa trầm trọng nhất.

                        Con người hiện đại cảm thấy những đe dọa này. Điều đã đề cập đến trước đây về sự kiện này chỉ là một tóm lược đại khái vậy thôi. Con người hiện đại thường hay lo âu tự hỏi về giải pháp đối với những căng thẳng khủng khiếp đã được dựng lên trên thế giới và đang làm cho loài người rối lên. Và, nếu có những lúc con người thiếu can đảm để kêu lên lời 'xót thương', hay nếu họ cũng chẳng tìm thấy điều gì tương đương trong lương tâm rỗng không tôn giáo của họ, thì Giáo Hội lại càng cần phải thốt lên tiếng kêu này, chẩng những nhân danh riêng mình, mà còn nhân danh của tất cả mọi người nam nữ  trong thời đại chúng ta...

                        Nhân danh Chúa Giêsu Kitô tử giá và phục sinh, trong tinh thần sứ vụ thiên sai của Người, trải qua lịch sử nhân loại, chúng ta cất tiếng của mình mà nguyện cầu, xin Tình Yêu nơi Chúa Cha, một lần nữa, thể hiện ở giai đoạn lịch sử này, và qua công việc của Chúa Con và Thánh Linh, xin Tình Yêu tỏ ra có mặt ở thế giới hiện đại của chúng ta và tỏ ra còn mạnh hơn sự dữ: hơn tội lỗi và sự chết. Chúng ta cầu xin điều này nhờ lời cầu bầu của Đấng không ngừng công bố "tình thương... từ đời nọ đến đời kia" (Lc. 1:50), và cũng nhờ lời can thiệp của những ai hoàn tất trọn vẹn những lời của Bài Giảng Trên Núi: "Phúc cho ai có lòng xót thương, vì họ sẽ được thương xót" (Mt 5:7)