Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL

Thật vậy, nếu “không có lửa làm sao có khói”, thì chưa chắc đã có chủ nghĩa Cộng Sản vô thần duy vật và chế độ Cộng Sản độc tài sắt máu nếu tư bản từ thời Cách Mạng Kỷ Nghệ không thối nát. Cũng thế, chưa chắc đã có những cuộc khủng bố tấn công Hoa Kỳ liên tục như vậy nếu Hoa Kỳ không có những thái độ “tân thực dân”.

Trong Sứ Điệp Hòa Bình cho Ngày Đầu Năm Dương Lịch 1/1/2002, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã lên tiếng kêu gọi cả hai phe, phe tấn công khủng bố lẫn phe chiến tranh chống khủng bố. Đề tài “hòa bình không thể thiếu công lý, công lý không thể thiếu thứ tha” của sứ điệp này đã hiển nhiên cho thấy điều ấy: “hòa bình không thể thiếu công lý” được áp dụng cho phe tấn công khủng bố, và “công lý không thể thiếu thứ tha” được áp dụng cho phe chiến tranh chống khủng bố.

Trước hết, về phe tấn công khủng bố, hầu như không ai có thể chấp nhận được hành động phạm pháp trắng trợn và khủng khiếp này, cho dù, đối với thành phần chủ trương khủng bố họ có đủ lý lẽ chính đáng để làm đi nữa, những lý lẽ liên quan đến quyền lợi (bị đè nén) của dân tộc họ hay đến tôn giáo của họ (trong việc bảo vệ xã hội của họ khỏi bị tục hóa hay trong việc cảnh giác xã hội tục hóa Tây Phương). Trong Sứ Điệp Hòa Bình 1/1/2002, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã thẳng thắn và mạnh mẽ phi bác luận cứ này như sau: “cần phải nhấn mạnh là tình trạng bất công hiện nay trên thế giới không bao giờ được lấy đó là cớ cho những hành động khủng bố cả” (số 5.2). Trong Sứ Điệp Giáng Sinh ngày 25/12/2001, Đức Thánh Cha còn tỏ ước nguyện của mình liên quan đến phe tấn công khủng bố là: “Chớ gì danh thánh của Thiên Chúa không bao giờ lại là lý do chính đáng cho lòng hận thù ghen ghét nhau! Chớ gì danh thánh này không bao giờ trở thành cớ bất dung và bạo loạn!”

Sau nữa, về phe chiến tranh chống khủng bố, Đức Thánh Cha cũng không ngần ngại nhắc nhở họ về nguyên tắc chống khủng bố cũng như đường lối tránh khủng bố như sau.

Về nguyên tắc chống khủng bố, Ngài đã nêu r trong Sứ Điệp Hòa Bình trên đây thế này: “Cần phải có quyền tự vệ đối với hành động khủng bố, một quyền bao giờ cũng phải thi hành bằng cách tôn trọng những giới hạn về luân lý và pháp lý, trong việc chọn lựa giữa cùng đích và phương tiện. Lỗi lầm cần phải nhận diện một cách xác đáng, vì tính chất vấp phạm tội ác bao giờ cũng thuộc về cá nhân, không thể qui cho cả một dân nước, cả một nhóm chủng tộc hay tôn giáo có phần tử là những người khủng bố” (L’Osservatore Romano, ấn bản Anh ngữ, 19/26-12-2001, trang 5-9).

Về đường lối tránh khủng bố, trong lời đáp từ 10 vị tân lãnh sự của 10 quốc gia bắt đầu sứ vụ của mình ngày 6/12/2001, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã cho các vị ấy biết rằng: “Chúng ta phải luôn luôn nhớ rằng những bất công mà con người đương thời của chúng ta trải qua, tất cả những tình trạng nghèo khổ, tình trạng thiếu giáo dục đối với giới trẻ, phần lớn đã gây ra tình trạng bạo động trên thế giới. Công lý, hòa bình, việc chống lại cùng khổ và thiếu tu luyện về tâm linh, luân lý và tri thức nơi giới trẻ là những khía cạnh thiết yếu của những giải quyết Tôi đã kêu gọi các nhà lãnh đạo quốc gia, các nhà ngoại giao cũng như tất cả mọi con người nam nữ thiện chí thực hiện” (Cùng nguồn vừa dẫn).

Chính vì ai cũng có lầm lỗi, cách riêng phe tư bản, phe châm ngòi lửa mới làm bốc khói, mà phải thông cảm và thứ tha cho nhau. “Công lý không thể thiếu thứ tha” là như thế. “Công lý” ở đây được hiểu là thông cảm và thứ tha, bởi vì ai cũng có lỗi, người lỗi trước (chẳng hạn tội hà hiếp bóc lột của bên tư bản) kẻ lỗi sau (chẳng hạn tội tấn công trả đũa của bên thiệt thòi). Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã nhấn mạnh đến vấn đề thứ tha dựa trên căn bản ai cũng có lỗi và ai cũng muốn cải thiện cuộc đời, trong Sứ Điệp Hòa Bình của Ngài năm 2002 như sau: “Tất cả mọi người đều mong ước là mình có thể bắt đầu lại từ khởi sự, và không muốn mình cứ mãi mãi bị bế tắc trong những lầm lẫn và tội lỗi của mình” (Cùng nguồn vừa dẫn).

Theo vị tác giả của Sứ Điệp Hòa Bình 2002 này, “thứ tha là một việc chọn lựa riêng tư, là một quyết định của ci lòng muốn đi ngược lại với bản năng tự nhiên trong việc lấy ác báo ác” (Cùng nguồn vừa dẫn). Thế nhưng, theo Ngài, cũng trong cùng Sứ Điệp Hòa Bình trên đây, thứ tha cũng có thể là việc của chung xã hội nữa, bằng không xã hội sẽ không bao giờ được an sinh thái hòa: “Bởi thế, là một tác động hoàn toàn nhân bản, thứ tha trước hết là một khởi động của cá nhân. Tuy nhiên, cá nhân là những hữu thể chính yếu của xã hội … Do đó, cả xã hội nữa thật sự cũng cần phải biết thứ tha… Khả năng tha thứ bắt nguồn sâu xa từ tư tưởng về một xã hội mai hậu, một xã hội làm nên bởi công lý và tình đoàn kết. Ngược lại, việc không biết thứ tha, nhất là đối với một cuộc xung khắc lâu dài, sẽ phải trả một giá hết sức đắt đỏ đối với việc phát triển của con người. Những nguồn lợi được sử dụng cho việc chế tạo các thứ vũ khí thay vì cho việc phát triển, hòa bình và công lý” (Cùng nguồn vừa dẫn).

Tóm lại, theo chủ trương “hòa bình không thể thiếu công lý, công lý không thể thiếu thứ tha” của Sứ Điệp Hòa Bình 2002, Vị Chủ Chiên Tối Cao của Giáo Hội Công Giáo Hoàn Vũ đã thiết tha kêu gọi chung nhân loại, nhất là cấp lãnh đạo quốc gia và quốc tế, để thế giới có thể thực sự hòa bình một cách vững chắc, họ cần phải dấn thân chẳng những trên con đường thương thuyết đối thoại mà còn trên cả con đường hẹp dốc đứng khó đi nhất là thứ tha nữa: “Tha thứ… dầu sao… cũng là một sứ điệp nghịch thường. Thật vậy, thứ tha bao giờ cũng bao gồm một hình thức thua thiệt ngắn hạn để cho một lợi lộc dài hạn thật sự. Bạo lực thì hoàn toàn ngược lại; chọn làm một việc bề ngoài có lợi ngắn hạn lại bao hàm cả một mất mát thực sự và vĩnh viễn. Thứ tha là việc xem ra có vẻ hèn yếu, song nó lại đòi phải có một sức mạnh về tinh thần cao cả cũng như phải có một tấm lòng can đảm về luân lý, cả hai điều này cần phải có trong việc thực hiện thứ tha cũng như trong việc chấp nhận được tha thứ. Vai trò thừa tác của Tôi trong việc phục vụ Phúc Âm đã thúc buộc Tôi, đồng thời cũng cho tôi sức mạnh, để Tôi lập lại việc cần phải thứ tha này. Hôm nay đây, một lần nữa, Tôi xin nhắc lại điều này, hy vọng làm khơi dậy việc nghiêm chỉnh và chín chắn suy nghĩ về vấn đề ấy, để nhờ đó thực hiện một việc quật khởi xa tầm tay đối với tinh thần con người, một cuộc quật khởi nơi con tim của từng người cũng như trong mối liên hệ giữa các dân tộc trên thế giới với nhau” (Cùng nguồn vừa dẫn).